مقطع‌های فلزی بر اساس اینکه قرار است در چه موقعیتی به کار بروند و دقیقاً چه مشکلی را برطرف نمایند، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. میلگرد آلیاژی یکی از این مقاطع است که ظاهری گرد و توپر دارد؛ این پروفیل فولادی مشهور کاربردهای زیادی در بخش‌های متنوع سازه‌های فلزی دارد و به‌عنوان یکی از پرکاربردترین انواع آهن‌آلات شناخته می‌شود. در ادامهٔ بحث، باید به این مسئله اشاره کنیم که به سبب اینکه محصول موردبحث ما با استفاده از مواد اولیه و آلیاژهای گوناگونی تولید می‌شود، با نام میلگرد آلیاژی شناخته می‌شود.
توجه داشته باشید که با اسکرول‌کردن این صفحه می‌توانید پس از مشاهدهٔ یک ویدئوی آموزشی دربارهٔ این محصول، قیمت‌های به‌روز انواع این محصول را از نظر بگذرانید و پس از آن، به مطالعهٔ مقاله‌ای بپردازید که در انتهای صفحه قرار دارد؛ شایان توجه است که این مقاله در تلاش است تا پاسخی دقیق برای پرسش “میلگرد آلیاژی چیست” به دست دهد و پس از آن، به انواع مشهور این محصول بپردازد.
میلگرد آلیاژی چیست؟
مطمئناً تا کنون بارها پیش آمده که یک شاخه میلگرد را از نزدیک ببینید، بنابراین از جهت ظاهری آشنایی کاملی با این محصول دارید؛ البته نباید از یاد ببریم که یک آشنایی ظاهری کفایت نمی‌کند و لازم است که با بیانی دقیق، این مقطع فولادی پرکاربرد را معرفی کنیم. این مقطع فلزی یک نوع پروفیل بستهٔ ساختمانی است که با استفاده از مواد اولیه گوناگونی تولید می‌شود؛ این پروفیل ساختمانی باتوجه‌به اینکه مقاومت کششی بالایی دارد، عموماً در کنار بتن و در سایر بخش‌های مرتبط با اسکلت ساختمان به کار می‌رود، تا ضامنی برای استحکام بیشتر آن باشد.
ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که صفت “آلیاژی” چرا در کنار نام این مقطع فولادی قرار گرفته است؟ قضیه ازاین‌قرار است که هر قطعهٔ فلزی از ترکیب چندین عنصر فلزی ساخته می‌شود و این ترکیبات که در ساخت فلزات به کار می‌روند، اصطلاحاً “آلیاژ” نامیده می‌شوند. آلیاژها از عناصر شیمیایی گوناگونی ساخته شده‌اند و نکته اینجاست که هرکدام از این عناصر، ویژگی‌های مکانیکی خاصی را به آن‌ها داده است؛ بنابراین، آلیاژهای فلزی از نظر ویژگی‌های فنی با یکدیگر متفاوت هستند. جالب است بدانید که این مقاطع فولادی علاوه بر آلیاژهای متفاوت در استانداردهای گوناگونی هم تولید می‌شوند؛ به‌عنوان نمونه، استاندارد روسی میلگرد یک نمونه از استانداردهای رایج برای تولید این محصول است که میلگردها را بر اساس ظاهر به 3 دستهٔ کلی تقسیم می‌کند.
انواع میلگردهای آلیاژی چیست؟
در بخش قبلی تلاش کردیم تا معنایی ساده و دقیق از واژهٔ آلیاژ به دست دهیم و به این مسئله بپردازیم که این محصولات بر اساس استانداردهای گوناگونی مانند استاندارد روسی میلگرد، در آلیاژهای خاصی تولید می‌شوند. لازم به ذکر است که آلیاژها به این دلیل مورداستفاده قرار می‌گیرند که خواص مکانیکی بیشتری در مقایسه با فلزهای غیرآلیاژی دارند؛ برای مثال باید یک آلیاژ معروف یعنی استیل ضدزنگ را با فلز آهن مقایسه کنیم. استیل ضدزنگ مقاومت بسیار مطلوبی در برابر اکسید آهن، اسیدها و بازها دارد و قابلیت‌های جوشکاری و انعطاف آن بالا است، درحالی‌که فلز آهن به‌سرعت اکسید می‌شود و جوش‌پذیری مطلوبی ندارد.
در ادامه تلاش می‌کنیم تا پنج مورد از پرکاربردترین انواع میلگرد آلیاژی را معرفی کنیم و ویژگی‌ها و کاربردهای هر مدل را به شکل دقیق و موشکافانه بیان کنیم.
میلگرد استیل ضدزنگ
آلیاژ استنلس‌استیل که با نام‌های استیل ضدزنگ یا فولاد زنگ‌نزن نیز شناخته می‌شود، یکی از مشهورترین و پرکاربردترین انواع آلیاژهای فولادی است که از ترکیب چندین عنصر فلزی گران‌قیمت و تأثیرگذار مانند نیکل، کروم، مولیبدن، کربن، منگنز و گوگرد تولید می‌شود. هرکدام از این عناصر شیمیایی، خاصیت خاصی به این مقطع فلزی استیل می‌بخشند تا در نهایت، این محصول به یک گزینهٔ مقاوم در برابر خوردگی، مستحکم در مقابل حرارت و ایمن برای برخورد با اسیدها تبدیل می‌شود.
میلگرد استیل به سبب ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، به‌سادگی درون سازه‌های فلزی قرار می‌گیرد و پس از گذر سالیان دراز، همچنان مقاومت خود را حفظ می‌کند؛ افزون بر این، این محصول گزینه‌ای مناسب برای هر موقعیتی است که تنش‌های شیمیایی زیادی دارد و یا در محیطی که با حرارت‌های زیاد سروکار دارد.
میلگرد هاردکروم
برای آنکه شناخت بهتری از این محصول پیدا کنیم، باید با آلیاژ CK45 آشنا شویم. این آلیاژ به سبب اینکه درصد کربن کمتری در مقایسه با سایر آلیاژهای فلزی دارد، سختی کمی دارد و در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی ایمن نیست. متخصصان به CK45 عنوان فولاد مختص عملیات حرارتی می‌دهند. حالا بهتر است با میلگرد هاردکروم آشنا شویم؛ در فرایند تولید این محصول، آلیاژ CK45 با روشی به نام کروماته سخت‌کاری می‌شود و در نتیجه، ضعف کربن آن جبران می‌شود. این فرایند، قابلیت‌هایی مانند مقاومت در برابر سایش و خوردگی را به محصول نهایی می‌دهد و همین مسئله، باعث تولید محصولی با مقاومت بالا و هزینهٔ کم می‌شود؛ چراکه کروم عنصری گران‌قیمت است.
میلگرد فولادی SPK
این محصول با نام فولاد 1.2080 نیز نامیده می‌شود و در دستهٔ آلیاژهای سردکار قرار می‌گیرد. جالب است بدانید که بر خلاف مدل قبلی، آلیاژ این محصول دارای درصد زیادی کربن و کروم است و همین مسئله، قیمت آن را تا حدود زیادی افزایش می‌دهد. در ادامهٔ پاسخ به پرسش “میلگرد آلیاژ چیست” و معرفی انواع این محصول، باید به این مسئله اشاره کنیم که این محصول سختی (Hardness) بسیار زیادی دارد که ارتباط مستقیمی با درصد کربن آن دارد؛ این مسئله باعث می‌شود که در موقعیت‌های خاصی مانند ساخت انواع قالب پانچ، ابزارآلات مخصوص خان‌کشی و تیغ‌های برش‌کاری از آلیاژ SPK استفاده شود.
میلگرد MO40
دو عنصر فلزی نیکل و کروم بیشترین نقش را در این آلیاژ دارند. برای افزایش مقاومت این محصول در برابر خوردگی‌های شایع، لازم است که کروم زیادی به آن اضافه شود اما نکته اینجاست که با افزودن کروم، سختی این میلگرد آلیاژی افزایش پیدا می‌کند و شکننده و ترد می‌شود؛ به همین دلیل، متخصصان مقداری نیکل به آن می‌افزایند تا بهبوددهندهٔ ضعف‌های کروم بشود.
از میلگرد آلیاژی MO40 در ساخت انواع میله‌های رابط و اتصال، چرخ‌دنده‌های فلزی و سایر بخش‌های ماشین‌آلات فولادی استفاده می‌شود؛ این محصول در ساخت شفت، انواع گیره‌های فشنگی با سایزها متفاوت و محفظه‌های تحت‌فشار نیز بسیار کاربرد دارد.
سخن پایانی
در بخش آغازین این مقاله، یعنی “میلگرد آلیاژی چیست”، تلاش کردیم علت تولید میلگردها با متریال‌ها و مواد اولیهٔ گوناگون را بیان کنیم و پس از آن، به سراغ معرفی چهار مورد از انواع پرکاربرد این محصول رفتیم؛ نمونه‌های آلیاژی استیل، هاردکروم، فولاد SPK و MO40 چهار محصولی هستند که به شکل مختصر درباره‌شان صحبت کردیم و کاربردهای هر مورد را هم برشمردیم.