انتخاب لوله مناسب در سیستم های انتقال گاز از اهمیت بالایی برخوردار است. لوله گازی باید ویژگی هایی مانند تحمل فشار بالا، مقاومت در برابر آسیب های مکانیکی و خوردگی را داشته باشد تا از نشت گاز و بروز خطراتی مانند انفجار و آتش‌سوزی جلوگیری کند. هر چند کمتر کسی است که نداند لوله چیست و چه کاربردی دارد، اما انتخاب نوع مناسب لوله برای سیستم‌های گازی نیازمند دانش فنی و تخصصی است. در این مقاله، به بررسی انواع لوله گازرسانی، کاربردها و استانداردهای ضروری برای انتخاب صحیح آنها می‌پردازیم. آگاهی از این نکات به شما کمک خواهد کرد تا تصمیمات بهتری در پروژه های خود بگیرید و هزینه های بهره‌برداری و نگهداری را به حداقل برسانید.
لولههای گازی نوعی لوله تخصصی هستند که برای انتقال گاز در صنایع مختلف، از جمله پالایشگاه ها، شبکه های انتقال گاز و گازرسانی شهری طراحی شده‌اند. این لوله‌ها باید از مواد با کیفیت ساخته شوند و استاندارد ها و مشخصات خاصی را رعایت کنند تا ایمنی و کارایی در فرایند انتقال گاز تضمین شود.
تحمل فشار بالا، استحکام مکانیکی در برابر ضربه، ترک‌خوردگی و شکست، پایداری در برابر تغییرات شدید دما و مقاومت بالا در برابر خوردگی، به ویژه در محیط های مرطوب یا خورنده، از الزامات ضروری لوله گازی هستند. این ویژگی ها، علاوه بر افزایش عمر مفید لوله ها و کاهش هزینه های نگهداری و تعمیرات، خطر نشت گاز و حوادثی مانند انفجار یا آتش سوزی را به حداقل می‌رسانند.
لوله گازرسانی در صنایع مختلف کاربرد های گوناگونی دارند، از جمله:
لوله های گازی به عنوان محصولات فولادی، نیاز به آنالیز شیمیایی دقیق دارند. استاندارد API 5L به عنوان استاندارد مرجع برای تولید این لوله ها تعیین شده است. این استاندارد، بسته به نحوه تولید لوله ها (با درز یا بدون درز)، آنالیزهای مختلفی را توصیه می‌کند. در مورد لولههای با درز، نوع جوشکاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین، در استاندارد API 5L، این لوله ها به چند دسته تقسیم می‌شوند که هر یک دارای ویژگی ها و آنالیزهای مختلفی هستند.
| ردیف | استاندارد | گرید لوله | نوع درز جوش | دامنه ی عناصر آلیاژی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| کربن | سیلیسیم | منگنز | فسفر | گوگرد | وانادیم | نیوبیوم | تیتانیوم | ||||
| 1 | API5L | L245NS L485QS |
بدون درز | 0.14-0.16 | 0.40-0.45 | 1.35-1.65 | 0.02 | 0.003 | 0.05-0.09 | 0.05 | 0.04-0.06 |
| 2 | API5L | L245MS L485MS |
درزجوش | 0.10 | 0.04-0.45 | 1.25-1.60 | 0.02 | 0.002 | 0.04-0.1 | 0.04-0.08 | 0.04-0.06 |
لوله های گازی دارای چهار نوع جنس مختلف هستند که به توجه به محل پروژه و نیازهای کاربری مشخص، از یکی از انواع زیر استفاده می‌شود:
تعیین نوع جنس لوله گازی به توجه به شرایط محلی و نیاز های پروژه از اهمیت بسیاری برخوردار است تا انتقال گاز به صورت ایمن و مطابق با استانداردهای لازم انجام گیرد.
لوله گازی بر اساس روش تولید به دو دسته درزدار و بدون درز تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی ها و کاربرد های خاص خود را دارد. تفاوت در روش تولید، بر مشخصات فنی، استحکام و قیمت لوله تاثیر می گذارد. به همین دلیل، انتخاب نوع مناسب لوله به عوامل مختلفی از جمله نیاز های فنی پروژه، محدودیت های بودجه و شرایط محیطی بستگی دارد. در ادامه انواع لوله گازرسانی و کاربرد های آنها معرفی شده‌اند:
| کاربرد | نوع لوله گازی | ضخامت |
|---|---|---|
| از چاه تا تلمبه خانه | درزدار مستقیم سایز بالا | بالای 26 اینچ |
| از تلمبه‌خانه تا مراکز تقسیم | درزدار مستقیم، درزدار مخفی، بدون درز | 12 تا 26 اینچ |
| از مراکز تقسیم تا شبکه شهری | درزدار مستقیم، بدون درز | 6 تا 12 اینچ |
| ساختمان های تجاری و مسکونی | درزدار مستقیم، بدون درز | زیر 6 اینچ |
لولههای درزدار رایج‌ترین نوع لوله گازرسانی هستند که با خم کردن ورق های فولادی به شکل استوانه و بستن درز با جوشکاری تولید می‌شوند. این لوله ها برای فشارهای متوسط و پایین استحکام مناسبی دارند و به دلیل فرایند تولید ساده‌تر و تنوع در طراحی، گزینه‌ای اقتصادی برای اغلب پروژه‌های انتقال گاز هستند. لوله گازی درزدار بر حسب نوع جوشکاری به انواع زیر دسته‌بندی می‌شود:
لوله گازی بدون درز مانیسمان به صورت یکپارچه و بدون جوشکاری تولید می‌شود که این ویژگی باعث شده است تا از استحکام بیشتری نسبت به انواع درزدار برخوردار باشد. با این حال، فرایند تولید پیچیده تر و قیمت بالاتر این لوله‌ها موجب شده است که کاربرد محدودتری در پروژه های گازرسانی داشته باشند و بیشتر در مواردی استفاده شوند که نیاز به استحکام و تحمل فشار کاری بالا باشد.
در برخی کاربرد ها یا شرایط محیطی خاص ممکن است از لوله گازرسانی بدون درز گوشتدار برای انتقال گاز استفاده شود. اما لوله گوشتدار چیست و چه تفاوتی با نوع سبک دارد؟ این نوع لوله‌ها به دلیل داشتن دیواره‌های ضخیم‌تر از استحکام بالاتری برخوردار هستند که آنها را برای انتقال گازهای پرفشار در مسافت های طولانی، به ویژه در محیط های خورنده، مناسب می‌سازد. با این وجود، به دلیل وزن و هزینه بالا، استفاده از این لوله ها تنها در موارد خاص توجیه اقتصادی دارد.
انتخاب جنس مناسب لوله گازی نه تنها تاثیر بالایی بر عملکرد و ایمنی سیستم دارد، بلکه به طور قابل توجهی بر هزینه‌های پروژه نیز اثرگذار است، زیرا قیمت لوله گاز به طور مستقیم به جنس آن بستگی دارد. بنابراین، انتخاب جنس لوله یک تصمیم فنی و اقتصادی است که باید با توجه به نیاز ها و شرایط خاص هر پروژه صورت بگیرد. در ادامه، رایج ترین انواع لوله گازرسانی معرفی شده اند:
لوله گازی فولادی به دلیل تحمل فشار بالا، مقاومت در برابر ضربه، شکست و سایش و همچنین، قابلیت جوشکاری آسان و تنوع در طراحی، کاربرد گسترده‌ای در پروژه‌های گازرسانی دارد. این ویژگی‌ها باعث شده است که از این مقاطع در خطوط اصلی انتقال گاز، شبکه های توزیع، ایستگاه‌های تقلیل فشار و تاسیسات صنعتی استفاده شود. با این حال، لوله های گازی فولادی در محیط‌های مرطوب و خورنده آسیب‌پذیر هستند و برای افزایش طول عمر و جلوگیری از زنگ زدگی آنها ممکن است نیاز به استفاده از پوشش های محافظتی مانند رنگ یا پلی‌اتیلن باشد.
لوله های پلی اتیلن به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و تغییرات دمایی، انعطاف‌پذیری، طول عمر بالا، وزن سبک و نصب آسان، جایگزین مناسبی برای لوله گازی فولادی هستند. از این مقاطع به طور گسترده در شبکه‌های توزیع گاز شهری، خطوط لوله کم فشار، لوله کشی داخل ساختمان و لوله کشی زیرزمینی استفاده می‌شود.
لوله های چدنی به دلیل استحکام و مقاومت بالا در برابر خوردگی، در گذشته برای گازرسانی، به ویژه در مناطق با رطوبت بالا و شرایط خورنده، کاربرد داشتند. با این حال، وزن زیاد و هزینه بالاتر آنها باعث شده است که امروزه کاربرد محدودی داشته باشند و تنها در موارد خاصی که نیاز به استحکام و دوام بالا وجود داشته باشد، مورد استفاده قرار بگیرند.
لولههای مسی با توجه به رسانایی حرارتی و مقاومت بالا در برابر خوردگی، طول عمر بیشتری دارند و هزینه تعمیر و نگهداری آنها پایین است. علاوه بر این، این لوله‌ها انعطاف‌پذیری، قابلیت شکل‌دهی و ظاهر زیباتری دارند که آنها را برای استفاده در لوله‌کشی گاز داخل ساختمان‌ها مناسب می‌سازد. با این حال، هزینه بالای لولههای مسی باعث شده است که تنها در پروژه‌های خاص از آنها استفاده شود.
لوله های گازی کامپوزیت از ترکیب مواد مختلفی مانند رزین اپوکسی و الیاف شیشه یا کربن تولید می‌شوند، به دلیل استحکام بالا، مقاومت در برابر خوردگی، وزن سبک، شکل‌پذیری و عمر طولانی برای استفاده در شبکه‌های توزیع گاز، خطوط لوله کم فشار، گازرسانی داخل ساختمان و خطوط لوله زیرزمینی مناسب هستند. با این حال، محدودیت هایی مانند آسیب‌پذیری در برابر حرارت و ضربه، دشواری در جوشکاری، انبساط و انقباض حرارتی و قیمت بالاتر باعث شده است که استفاده از این لوله‌ها در شرایط خاصی مانند مناطق با تغییرات دمایی شدید محدود شود.
لوله گازی باید مطابق با معیارهای دقیق و مشخصی تولید شود تا ایمنی، کارایی و عمر طولانی سیستم گازرسانی تضمین شود. این معیارها شامل ابعاد، ضخامت، وزن، خواص مکانیکی و جنس محصول هستند. در ایران، استاندارد های مختلفی برای تولید لوله های گازی وجود دارد که الزامات فنی آنها را برای کاربردهای گوناگون مشخص می‌کنند. برخی از رایج‌ترین استاندارد های لوله گازرسانی در زیر معرفی شده است:
انتخاب هر یک از استانداردها باید با توجه به نوع کاربرد لوله، شرایط محیطی و الزامات خاص پروژه صورت گیرد. اگر می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که لوله های گازی، استانداردهای مورد نیاز پروژه شما را برآورده می‌کنند، توصیه می‌شود خرید خود را از طریق شرکت های معتبر مانند فولادسل انجام دهید. خرید از این شرکت ها به شما امکان می‌دهد که پس از دریافت گواهی کیفیت و نمونه محصول، بار مورد نظر خود را به طور مستقیم از درب کارخانه تحویل بگیرید و در زمان و هزینه های خود صرفه‌جویی کنید.
| قطر اسمی DIN | قطر خارجی بر حسب میلیمتر | ضخامت جداره بر حسب میلیمتر | وزن بر حسب کیلوگرم بر متر | |
|---|---|---|---|---|
| سیستم متریک | سیستم اینچی | |||
| 15 | ½ | 21.3 | 2.65 | 1.22 |
| 20 | ¾ | 26.9 | 2.65 | 1.58 |
| 25 | 1 | 33.7 | 3.25 | 2.44 |
| 32 | 1 ¼ | 42.4 | 3.25 | 3.14 |
| 40 | 1 ½ | 48.3 | 3.25 | 3.61 |
| 50 | 2 | 60.2 | 3.65 | 5.1 |
| 65 | 2 ½ | 76.1 | 3.65 | 6.51 |
| 80 | 3 | 88.9 | 4.05 | 8.47 |
| 100 | 4 | 114.3 | 4.5 | 12.1 |
| 125 | 5 | 139.7 | 4.85 | 16.2 |
| 150 | 6 | 165.1 | 4.85 | 19.2 |
| 125 | 5 | 139.7 | 5.40 | 17.800 |
| 150 | 6 | 165.1 | 5.40 | 21.200 |
| اندازه‌ی اسمی لوله |
قطر خارجی لوله | ضخامت لوله | وزن یک متر لوله‌ی سیاه (کیلوگرم) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| (میلیمتر) | (IN) | (میلیمتر) | (میلیمتر) | لوله‌ی دو سر ساده | لوله‌ی رزوه شده با بوشن مخصوص |
| 8 | ¼ | 13.5 | 2.90 | 0.769 | 0.773 |
| 10 | ⅜ | 17.2 | 2.90 | 1.020 | 1.030 |
| 15 | ½ | 21.3 | 3.25 | 1.450 | 1.460 |
| 20 | ¾ | 26.9 | 3.25 | 1.900 | 1.910 |
| 25 | 1 | 33.7 | 4.05 | 2.970 | 2.990 |
| 32 | ¼ 1 | 42.4 | 4.05 | 3.840 | 3.870 |
| 40 | ½ 1 | 48.3 | 4.05 | 4.430 | 4.470 |
| 50 | 2 | 60.3 | 4.50 | 6.170 | 8.020 |
| 65 | ½ 2 | 76.1 | 4.50 | 7.900 | 8.020 |
| 80 | 3 | 88.9 | 4.85 | 10.100 | 10.300 |
| 100 | 4 | 114.3 | 5.40 | 14.400 | 14.700 |
| 125 | 5 | 139.7 | 5.40 | 17.800 | 18.300 |
| 150 | 6 | 165.1 | 5.40 | 21.200 | 21.800 |
| اندازه اسمی لوله | قطر خارجی لوله | ضخامت لوله | وزن یک متر لوله‌ی سیاه (کیلوگرم) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| (میلی متر) | (IN) | (میلیمتر) | (میلیمتر) | لوله‌ی دو سر ساده | لوله‌ی رزوه شده با بوشن مخصوص |
| 8 | ¼ | 13.50 | 2.35 | 0.650 | 0.654 |
| 10 | ⅜ | 17.2 | 2.35 | 0.852 | 0.858 |
| 15 | ½ | 21.03 | 2.65 | 1.220 | 1.230 |
| 20 | ¾ | 26.9 | 2.65 | 1.580 | 1.590 |
| 25 | 1 | 33.7 | 3.25 | 2.440 | 2.460 |
| 32 | ¼ 1 | 42.4 | 3.25 | 3.140 | 3.170 |
| 40 | ½ 1 | 48.3 | 3.25 | 3.610 | 3.650 |
| 50 | 2 | 60.3 | 3.65 | 5.100 | 5.170 |
| 65 | ½ 2 | 76.1 | 3.65 | 6.510 | 6.630 |
| 80 | 3 | 88.9 | 4.05 | 8.470 | 8.640 |
| 100 | 4 | 114.3 | 4.50 | 12.100 | 12.400 |
| 125 | 5 | 139.7 | 4.85 | 16.200 | 16.700 |
| 150 | 6 | 165.1 | 4.85 | 19.200 | 19.800 |
لولههای گازی در مختلف صنایع به عنوان یکی از محصولات حیاتی برای انتقال سیالات مانند نفت و گاز به کار می‌روند. اصلی ترین تفاوت لوله گاز و لوله آب استانداردها و کاربردهای این دو محصول است. استفاده از این لوله‌ها در ساخت و تعمیر سازه‌های صنعتی و تجهیزات ایمنی، سیستم‌های لوله‌کشی و انتقال گاز و سیالات در صنایع مختلف از جمله صنایع پتروشیمی و نیروگاه‌ها بسیار رایج است. علاوه بر این، در ساختمان‌سازی، گازرسانی خانگی و یا اجرای پروژه‌های پالایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین، در کارخانه‌ها و صنایع مختلف برای انتقال سیالات و مصرف در پروژه های ساختمانی به کار می‌روند. این لوله ها در پالایشگاه های گازی نیز برای انتقال گازها و سیالات به کار می‌روند و در نیروگاه‌های تولید برق و سوله‌های صنعتی بزرگ و کوچک برای انتقال هوای فشرده و سیالات مورد استفاده قرار می‌گیرند. تنوع کاربرد لوله گاز در صنایع مختلف نشان از اهمیت حیاتی آنها در انتقال سیالات و گازها دارد.
با توجه به پیشرفت فناوری، امروزه لوله های گازی با مواد و استاندارد های مختلفی تولید می‌شوند که آنها را برای کاربردها و شرایط محیطی مختلف مناسب می‌سازد. لوله گازی فولادی به دلیل استحکام بالا معمولا در خطوط با فشار گاز بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که لوله های پلی‌اتیلنی و کامپوزیتی با توجه به انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر خوردگی، بیشتر در پروژه های انتقال گاز خانگی و شهری کاربرد دارند. در مجموع، انتخاب نوع لوله گازرسانی باید بر اساس ویژگی های خاص هر پروژه، شرایط محیطی و نیاز های فنی انجام شود تا ایمنی و کارایی سیستم گازرسانی تضمین شده و هزینه های نگهداری حداقل شود.
نظری ثبت نشده است.
لوله سیلندری یکی از مهمترین لولههای صنعتی است که سطح داخلی بسیار صیقلی دارد…
لوله‌ها یکی از پرکاربردترین مقاطع فولادی در طراحی سازهها هستند که بهدلیل استحکام، وزن…
خرید لوله شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما وقتی پای پروژه‌های…
خمکاری لوله یکی از فرآیندهای اساسی در صنایع مختلف است که به کمک آن،…