جهش ناگهانی قیمت تیرآهن در روزهای پایانی اردیبهشت 1404، آن هم پس از سه هفته رکود کامل، بازار فولاد را دچار شوک کرد. این افزایش قیمت بیش از آنکه ناشی از رشد واقعی تقاضا باشد، نتیجه نگرانی از کمبود عرضه در پی خاموشی گسترده کارخانه‌های فولاد به‌دلیل محدودیت‌های مصرف برق بود. در کنار این عامل، انتشار اخبار مربوط به احتمال تعلیق مذاکرات هسته‌ای و نوسانات نرخ ارز نیز در تشدید این التهاب نقش داشتند.
در چنین شرایطی، فعالان بازار در آستانه خرداد با پرسشی جدی روبه‌رو هستند: آیا موج افزایش قیمت تیرآهن ادامه خواهد یافت یا فروکش می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش، در این مقاله ضمن مرور دقیق روند قیمت تیرآهن در اردیبهشت، به تحلیل مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی و سیاسی موثر بر بازار پرداخته و بر اساس آن، چشم‌انداز قیمتی تیرآهن در خرداد 1404 را ترسیم می‌کنیم.
تحلیل بازار تیرآهن در ماه اردیبهشت
بازار تیرآهن در اردیبهشت 1404، به‌جز در روزهای پایانی ماه، عمدتا آرام و کم‌نوسان بود. کاهش انتظارات تورمی، فضای مثبت ایجاد شده در بازار با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای و کاهش نرخ ارز باعث شد که بازیگران اصلی در انتظار تثبیت بازار و رسیدن به کف قیمتی از خریدهای شتاب‌زده پرهیز کنند. در همین حال، رکود عمیق در بازار ساخت و ساز و کاهش حجم معاملات در بورس کالا بسیاری از تولیدکنندگان را ناچار به کاهش قیمت‌ها کرد.
در میانه ماه، با انتشار اخبار مربوط به احتمال توقف مذاکرات و کمبود عرضه برخی برندهای خاص تیرآهن، نوسانات مقطع در بازار ایجاد شد، اما این نوسانات ماندگار نبودند و ثبات دوباره بر بازار حاکم شد. شوک اصلی زمانی رخ داد که خبر محدودیت‌های مصرف برق و کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌های فولاد منتشر شد. این رویداد منجر به رفتار هیجانی خریداران شد. بسیاری بدون نیاز واقعی، اقدام به خرید پیش‌دستانه کردند تا از کمبود احتمالی و افزایش قیمت در امان بمانند. نتیجه این خرید هیجانی، جهش محسوس قیمت تیرآهن در روزهای پایانی اردیبهشت بود.
پیش بینی نوسانات قیمت تیرآهن در خرداد 1404
برای پیش بینی قیمت تیرآهن در خرداد 1404، ابتدا باید متغیرهای اثرگذار بر قیمت این محصول در ماه اردیبهشت را شناسایی و تحلیل کرد. ارزیابی رفتار بازار نشان می‌دهد که در ماه اردیبهشت چهار عامل ناترازی انرژی، رکود تقاضا، وضعیت مذاکرات هسته‌ای و نوسانات نرخ ارز بیشترین تاثیر را بر قیمت‌ها داشته‌اند. در ادامه، تاثیر هر یک از این متغیرها بر بازار خرداد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- تداوم یا رفع محدودیت‌های برق
قیمت تیرآهن که تا هفته پایانی اردیبهشت روندی آرام و نزولی داشت، با اعلام محدودیت‌های گسترده در مصرف برق، ناگهان مسیر صعودی را در پیش گرفت. هرچند خاموشی‌های پراکنده در هفته‌های ابتدایی اردیبهشت تولید کارخانه‌های فولاد را تا حدی تحت تاثیر قرار داد، اما به دلیل رکود تقاضا، اثر چندانی بر قیمت‌ها نگذاشت. نخستین دور محدودیت‌ها از 16 اردیبهشت اعمال شد که کارخانه‌های فولاد ناچار شدند شیفت شب خود را خاموش کرده و دیماند خود را 30 تا 40 درصد پایین آوردند.
با این حال، شوک اصلی با ابلاغیه وزارت کشور در 24 اردیبهشت به بازار وارد شد که خواهان کاهش 90 درصدی دیماند و توقف 15 روزه تولید کارخانه‌ها بود. درخواستی که تولیدکنندگان آن را معادل تعطیلی کامل می‌دانستند. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که برخی کارخانه‌ها مجبور به خاموش کردن کوره‌های خود شدند و خط تولید خود را متوقف کردند. در نتیجه، ترس از کمبود تیرآهن در بازار باعث شد که انبارداران و خریداران شروع به خرید هیجانی و پیش‌دستانه کنند تا بتوانند خود را از افزایش قیمت و کمبود تیرآهن مصون نگه دارند. در نهایت، این افزایش تقاضای ناگهانی منجر به جهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت تیرآهن در روزهای پایانی اردیبهشت شد.
به عنوان نمونه، قیمت تیرآهن اصفهان که تا پیش از اعمال محدودیت‌ها رشد قابل توجهی نداشت، در اثر شوک ناشی از خاموشی‌ها حدود 6700 تومان رشد کرد که افزایش 17 درصدی را نشان می‌دهد. با اعتراض صنایع کشور و تشکل‌ها، دولت در 30 اردیبهشت از محدودیت قبلی عقب‌نشینی و آن را به %50 دیماند تعدیل نمود. با این حال، گزارش‌ها خبر از تداوم قطعی در برخی خطوط احیای مستقیم دارد.
وزارت نیرو هنوز برنامه‌های خاموشی ماه خرداد را اعلام نکرده است. با این حال، گزارش تسنیم نشان می‌دهد که کمبود برق در سال 1404 نسبت به 1403 حداقل %30 شدیدتر خواهد بود و محدودیت‌ها تا پایان تابستان ادامه می‌یابد. شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی نیز از برنامه سه روزه خاموشی هفتگی از نیمه خرداد خبر داده است.
اگر محدودیت‌های برق برداشته شود یا کاهش یابد، بخشی از حباب قیمت تیرآهن در تابستان تخلیه خواهد شد، اما در نبود چنین شوکی، تداوم خاموشی‌ها همچنان مهم‌ترین ریسک عرضه باقی خواهد ماند. اگر الگوی فعلی خاموشی (1 تا 3 روز خاموشی در هفته) و دیماند مجاز بالای 50 درصد در ماه خرداد ادامه پیدا کند، با در نظر گرفتن شیفت‌های متناوب، رشد قیمت تیرآهن تا حدی محدود خواهد شد. با این حال، وقوع موج گرما می‌تواند باعث بازگشت بازگشت سقف دیماند به 10 درصد و تکرار شوک قیمتی انتهای اردیبهشت در بازار تیرآهن شود.
- رکود یا رشد تقاضا
تقاضای مصرف‌کنندگان تیرآهن در اردیبهشت ماه 1404، دو روند متفاوت را تجربه کرد. در سه هفته نخست ماه، کاهش قابل توجه صف‌های خرید و افت محسوس تقاضای بخش ساختمانی بازار را وارد رکود سنگینی کرد. در این دوره، آنچه در بازار دیده می‌شد، درجا زدن قیمت‌ها و حذف صف‌های خرید بود. این افت حجم سفارشات برخی تولیدکنندگان را وادار به کاهش قیمت یا ارائه تخفیف برای جذب مشتریان بیشتر کرد. از سوی دیگر، رکود کلی بازار و انتظار برای گشایش سیاسی باعث شد که معاملات تیرآهن در بورس کالا نیز کاهش یابد.
اما در هفته پایانی، با انتشار خبر محدودیت‌های شدید برق صنایع فولاد، بازار به طور ناگهانی وارد فاز هیجانی شد. نگرانی از کمبود عرضه باعث شد انبارداران و صاحبان پروژهها به خرید پیش‌دستانه و احتیاطی روی بیاورند. این افزایش تقاضا نه به دلیل مصرف واقعی، بلکه ناشی از ترس از ترس از کمبود عرضه آینده بود. تنها در سه روز پایانی ماه، خرید هیجانی به شکل ملموسی افزایش یافت و همگام با آن قیمت تیرآهن در بازار برای اولین بار در ماه اردیبهشت جهش نشان داد.
با این حال، این جهش قیمت به معنای رونق واقعی تقاضا نبود. شاخص‌های کلان مانند رکود ساخت و ساز، کاهش حجم معاملات بورس و افت قدرت خرید این کاهش تقاضا را تایید می‌کنند. در اغلب روزهای ماه، میزان تقاضا پایین‌تر از میانگین سال‌های گذشته بود.
با این حال، در خرداد انتظار می‌رود با افزایش فعالیت کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های عمرانی و نیز ادامه خاموشی‌های پراکنده، سطح تقاضا در اکثر سایزهای پرکاربرد، به ویژه سایز 14 و 20 افزایش یابد. سناریوی محتمل خرداد این است که تقاضای پروژه ای پایدار اما محدودی وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش تدریجی قیمت‌ها شود. به این ترتیب، اگرچه بازار تیرآهن در خرداد احتمالا از فاز بی‌رمق اردیبهشت عبور خواهد کرد، اما تا زمانی که قدرت خرید و سرمایه گذاری در پروژهها محدود باقی بماند، جهش‌های قیمتی پایدار دور از انتظار است.
- سرنوشت مذاکرات هسته‌ای
با نزدیک شدن به روزهای پایانی اردیبهشت، دیگر خبری از خوش‌بینی روزهای آغازین ماه پس از دور سوم گفتگوهای مسقط نبود. شایعه لغو مذاکرات، تشدید تنش‌ها و پیام محکم رهبر انقلاب به طرف آمریکایی درباره دست نکشیدن ایران از حق غنی سازی، همراه با موضع‌گیری‌های تند و غیرمسئولانه کاخ سفید، فضای ناامیدی و بلاتکلیفی را بر بازار حاکم کرد.
در نیمه اول اردیبهشت، بازار تیرآهن آرامش نسبی را تجربه کرد. در سایه فضای مثبت و جو روانی ایجاد شده در بازار، انتظارات تورمی فروکش کرد، خریدهای هیجانی کاهش یافت و بازیگران بازار به امید رسیدن به توافق و افت قیمت دلار، رفتار محتاطانه‌ای در پیش گرفتند. مجموعه این عوامل باعث شد که قیمت تیرآهن مسیر کاهشی را در پیش بگیرد.
با انتشار خبر تعویق دور چهارم مذاکرات در میانه اردیبهشت، بازار وارد فاز انتظار شد. در اواخر ماه نیز با تند شدن لحن سیاسی دو طرف، فضای بازار به حالت تعلیق در آمد. در نهایت، نگرانی از بن‌بست مذاکرات، همراه با بحران برق، موجب افزایش قیمت‌ها شد. با این حال، این جهش حاصل هم‌افزایی ترس از شکست مذاکرات و محدودیت برق بود.
در ماه پیش رو، در صورتی که گفتگوها بدون رسیدن به نتیجه ملموسی ادامه پیدا کند، می‌توان انتظار داشت که قیمت تیرآهن، تحت تاثیر کمبود عرضی ناشی از قطع برق، با شیب ملایمی افزایش یابد. اما اگر دو طرف بر سر چارچوب موقتی به توافق برسند و احتمال آزادسازی، حتی محدود منابع ایران مطرح شود، بخشی از حباب قیمتی فعلی شروع به تخلیه می‌کند و قیمت تیرآهن و سایر مقاطع فولادی وارد فاز اصلاحی خواهد شد. در سناریوی بدبینانه نیز در صورت شکست یا تعلیق مذاکرات، همراه با تهدیدات اسرائیل نسبت به اقدام یک‌جانبه علیه تاسیسات هسته‌ای ایران، احتمال جهش قیمت دلار و در پی آن، قیمت تیرآهن، دور از انتظار نیست.
- نوسانات نرخ دلار
بازار فولاد و به تبع آن تیرآهن، تا حد زیادی تحت تاثیر بازار مالی و نرخ ارز قرار دارد. افزایش نرخ دلار باعث بالا رفتن هزینه واردات شمش و قراضه می‌شود که مواد اولیه اصلی کارخانه‌های فولادی هستند. به همین ترتیب، کاهش نرخ ارز می‌تواند منجر به کاهش بهای تمام شده و مهار نسبی قیمت نبشی، تیرآهن، میلگرد و سایر مقاطع شود. علاوه بر این، قیمت دلار در شکل‌گیری انتظارات تورمی بازار نقش اساسی دارد. جهش نرخ ارز اغلب باعث رفتار هیجانی بازیگران بازار، به ویژه انبارداران و فروشندگان می‌شود و در نتیجه، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد.
نرخ دلار در اردیبهشت 1404 مسیر نسبتا باثباتی را طی کرد و از جهش‌های شدید ماه‌های گذشته خبری نبود. در سایه سیاست‌های کنترل‌شده بانک مرکزی، نوسانات ارز عمدتا ناشی از سیگنال‌های متناقضی مانند اخبار مربوط به مذاکرات مسقط، انفجار بندر شهید رجایی و احتمال تعلیق مذاکرات از سوی ایران بود. با این حال، این نوسانات محدود نتوانستند روند بازار تیرآهن را به طور موثری تغییر دهند.
در نیمه نخست اردیبهشت 1404، قیمت تیرآهن کاهشی اما کم‌نوسان بود. در اواخر ماه، علی رغم ثبات نسبی دلار، قیمت تیرآهن افزایش یافت که ناشی از تاثیر خاموشی‌ها بر هزینه و میزان تولید بود. مهم‌ترین ریسک بازار تیرآهن در ماه خرداد نوسانات نرخ دلار نیست، بلکه تداوم محدودیت مصرف برق است. اگر وزارت نیرو ممنوعیت مصرف برق صنایع را برطرف کند و در کنار آن نرخ دلار نیز در محدوده فعلی باقی بماند، می‌توان انتظار داشت که بازار تیرآهن در خرداد روند با ثبات و آرامی را تجربه کند.
اما اگر نرخ ارز به هر دلیلی افزایش یابد و هم‌زمان محدودیت‌های برق نیز ادامه یابد، بازار ممکن است با فشار مضاعف روبرو شده و شاهد افزایش دوباره قیمت‌ها باشد. تجربه اردیبهشت نشان داد که هم‌زمانی خاموشی‌ها با جوّ روانی افزایش نرخ ارز، می‌تواند منجر به احتکار و افزایش قیمت‌ها شود. بنابراین، ترکیب این دو عامل همچنان تهدیدی بالقوه برای بازار تیرآهن در خرداد خواهد بود.
نظر کارشناسان درباره بازار تیرآهن در خرداد 1404
تحلیل بازار در اردیبهشت نشان می‌دهد که عامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت تیرآهن در خرداد، محدودیت‌های عرضه ناشی از کمبود برق خواهد بود. سایر متغیرها مانند وضعیت مذاکرات هسته‌ای و نرخ ارز، بیشتر نقش تشدید کننده را در این زمینه خواهند داشت. در چنین شرایطی، پرسش اصلی خریداران این است که آیا خرید تیرآهن در ماه خرداد منطقی است یا باید تا تثبیت بازار و روشن شدن وضعیت قیمت‌ها صبر کرد.
هاشمی، کارشناس فروش شرکت فولادسل، با اشاره به تحولات اخیر در بازار می‌گوید:
“در روزهای اخیر بازار تیرآهن شاهد نوسانات قابل‌توجهی بوده است. از یک سو، محدودیت‌های اعمال شده بر مصرف انرژی ظرفیت تولید کارخانه‌های تولیدکننده تیرآهن را به شدت کاهش داده است. از سوی دیگر، فضای مذاکرات هسته‌ای به سمتی رفته که نگرانی‌ها درباره رسیدن به بن‌بست را افزایش داده است. این عوامل در کنار هم باعث شد که قیمت تیرآهن در هفته پایانی اردیبهشت به طور ناگهانی دچار افزایش شود، به طوری که قیمت برخی برندها بین 12 تا 17 درصد رشد داشت.”
وی در ادامه توصیه می‌کند: “اگر پروژه‌ای در دست اجرا دارید و نیاز فوری به تامین تیرآهن وجود دارد، بهتر است خرید خود را در اسرع وقت نهایی کنید، زیرا احتمال افزایش بیشتر قیمت‌ها در خرداد به دلیل محدودیت عرضه و افزایش تقاضای فصلی وجود دارد. اما اگر برای خرید زمان دارید یا قصد نوسان‌گیری دارید، پیشنهاد می‌شود تا روشن‌شدن وضعیت بازار صبر کنید یا از استراتژی خرید پلکانی بهره بگیرید.”