معرفی کامل انواع شناژ ساختمان و کاربردهای آن

پایه و اساس هر ساختمان به فونداسیون آن بستگی دارد. شناژ ساختمان یکی از اجزای اصلی فونداسیون بوده و وظیفه آن اتصال فونداسیون‌های عمودی به یکدیگر است.

به عبارت ساده‌تر، شناژ اجزای مختلف فونداسیون را به یکدیگر متصل کرده و به انتقال یکسان نیروی وزن ساختمان به زمین کمک می‌کند.

در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر شناژ و انواع آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا بیشتر با این جزء مهم سازه‌های بتنی آشنا شوید.

شناژ چیست؟

در زبان فرانسه شناژ به معنای زنجیر کردن است و در این پروسه از میلگردهای فولادی و بتن استفاده می‌شود. شناژ به‌عنوان عنصر اصلی تقویت کننده ساختمان، قادر به تحمل نیروهای کششی است. علاوه بر این شناژ نقش رابط بین بخش‌های مختلف سازه مثل دیوارها، پی و ستون را دارد که باعث افزایش مقاومت سازه می‌شود.

در بیشتر ساختمان‌ها برای انتقال نیروی وزن ساختمان به‌صورت یکپارچه به زمین، از پی‌های جداگانه استفاده می‌کنند که عمودی اجرا می‌شوند و با هم در تماس نیستند. کمترین فاصله‌ی این پی‌های عمودی 5 متر است. به همین علت مهندسین ساختمان یک پی افقی و مستحکم به نام شناژ اجرا می‌کنند که آن‌ها را به هم متصل کند. پس از اجرای شناژ سازه می‌تواند فشار‌ها وارده به فونداسیون و نیروهای خارجی مثل باد، زلزله و… را به‌صورت یکپارچه تحمل کند. یکی از مواردی که باید در طراحی و اجرای شناژ مورد توجه قرار گیرد، قیمت میلگرد است که می‌تواند با تغییرات قیمت مواد اولیه، به طور مستقیم بر بودجه‌بندی پروژه تاثیر بگذارد.

معرفی انواع شناژ ساختمان

شناژها طبق شکل، کاربرد و جهات به چندین دسته تقسیم می‌شوند. شکل این شناژها اصلی‌ترین عامل طبقه‌بندی آن‌هاست که به 4 دسته عمودی، افقی، مورب و مخفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

شناژ عمودی

اغلب در ساخت ساختمان‌های مرتفع از شناژ عمودی استفاده می‌شود. این نوع شناژ ساختمان در ادامه طول پی‌های عمودی متصل می‌شود. شناژبندی عمودی طوری است که از پایین به فونداسیون و از جهت بالایی به نوع افقی وصل می‌شود. شناژ عمودی برعکس نوع افقی آن در همه سازه‌ها اجرا نمی‌شود و الزامی در استفاده از آن نیست.

شناژ قائم یا عمودی مثل شناژ افقی باعث افزایش استحکام ساختمان هنگام وقوع زلزله و دیگر عوامل طبیعی می‌شود و در سازه‌های ضدزلزله به‌شکل خرپا اجرا می‌شود. طبق استانداردهای آیین‌نامه‌های مربوطه حداقل عرض شناژ عمودی 20 سانتی‌متر و حداکثر آن 25 سانتی‌متر است. در اجرای شناژ عمودی در کمترین حالت از 4 شاخه میلگرد سایز 12 استفاده می‌شود. البته لازم به ذکر است که اگر به ستون وصل نباشد، از 8 شاخه میلگرد هم استفاده می‌کنند.

شناژ افقی

شناژ افقی در اصل برای اتصالات بین ستون‌های فونداسیون اجرا می‌شود. این شناژ ساختمان نیروی وارده بر سازه را در همه قسمت‌های فونداسیون پخش می‌کند و این برای ساختمان‌های ضد زلزله یک مزیت بسیار عالی است. نوع اجرای شناژ افقی به‌صورت ضربدری یا خرپا بوده که به‌طور کلی باید نیروی کششی ایجاد شده را تحمل کند. عرض شناژ افقی در کمترین حالت 35 سانتی‌متر و حداکثر  60 سانتی‌متر است که حداقل 6 شاخه میلگرد سایز 10 لازم دارد.

عموما شناژ افقی روی کرسی چینی طبقه همکف اعمال می‌شود. البته گاهی اوقات در هر طبق، روی همه دیوارها و زیر سقف هم قرار می‌گیرد. شناژ افقی که در بالا و پایین دیوارها اجرا می‌شود، توسط شناژ عمودی در چند نقطه به یکدیگر وصل می‌شوند.

شناژ مورب

براساس قوانین فیزیک هر عملی، عکس‌العملی دارد. حرکات پوسته زمین در برابر امواج زلزله هم به این صورت است. به همین خاطر اجرای شناژ مورب در کنار شناژهای افقی الزامی است تا کلاف‌سازی بیشتری حول محور پی‌های زیرین و بالایی انجام شود.

اجرای میلگرد در شناژ مورب از پشت ساختمان تا پی زیرین صورت می‌گیرد و اتصالات اصولی برای مهار کردن کلاف انجام می‌شود. در شناژبندی عمودی، افقی و مورب هم به‌شکل مرحله‌ای و هم یکپارچه بتن‌ریزی می‌شود.

شناژ مخفی

از شناژ مخفی در سقف تیرچه بلوک به‌کار می‌رود و در سازه‌هایی که دهانه آن‌ها بیشتر از 4 متر باشد، با فاصله‌های دو متری از این نوع شناژ ساختمان استفاده می‌کنند. طراحی شناژ مخفی به گونه‌ای است که از دو میلگرد سایز 16 در بالا و پایین مقطع استفاده می‌کنند که حداقل از یکدیگر 10 سانتی‌متر فاصله داشته باشند.

تفاوت شناژ با فونداسیون

درکل تفاوت شناژ با فونداسیون موضوعی است که ذهن خیلی از افراد را به خود مشغول کرده، در جدول زیر ایت تفاوت‌ها را مورد بررسی قرار دادیم.

البته که فونداسیون و شناژ ساختمان تا حدودی به هم ربط دارند. شناژها به‌شکل یک تقویت‌کننده در فونداسیون‌ها به‌کار می‌روند. آن‌ها مقاومت فونداسیون یا پی را در مقابل بارهای وارده افزایش می‌دهند. اصلی‌ترین فرق بین شناژ و فونداسیون، وظیفه و نوع عملکرد آن‌هاست. فونداسیون یا پی در قسمت پایینی ساختمان قرار دارد و وظیفه انتقال بارهای زنده و مرده به زمین را بر عهده دارد. از سوی دیگر، شناژها به صورت افقی و عمودی قرار می‌گیرند و برای تحمل نیروهای کششی و فشاری فونداسیون یا اتصال آن‌ها به کار می‌روند.

تفاوت شناژ عمودی با ستون

شناژ قائم یا عمودی و ستون یکی از عناصر ساختمانی هستند که در سازه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما تفاوت‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• شکل و ابعاد: ستون‌ها معمولاً به شکل مستطیلی یا مربعی‌اند و ابعاد طولی و عرضی آن‌ها متغیر بوده. در مقابل، شناژ قائم به شکل مربعی یا مستطیلی است و ابعاد آن در هر دو جهت یکسان است.
•  نقش و وظیفه: ستون‌ها اغلب برای حمل و انتقال بارها در طبقات ساختمان استفاده می‌شوند و نقش اصلی در حمایت و پشتیبانی سازه را ایفا می‌کنند. اما شناژ قائم علاوه بر حمل و انتقال بارها، نقش مهمی در جذب انرژی زلزله و توزیع بارها در ساختمان دارد.
• محل قرارگیری: ستون‌ها عمدتاً در انتهای برجستگی‌ها، ستون‌های اصلی و نقاطی که بارها به طور مستقیم به سازه انتقال می‌یابد، قرار می‌گیرند. اما شناژ قائم در نقاط استراتژیک ساختمان قرار می‌گیرد تا بارها به‌طور متوازن توزیع شوند.
•   آرماتورگذاری: آرماتورگذاری ستون‌ها و شناژ قائم هم متفاوت بوده. در ستون‌ها، آرماتورها به‌شکل عمودی قرار گرفته؛ تعداد و قطر آن‌ها طبق نیروها و مقاومت مورد نیاز مشخص می‌شود. ولی در شناژ عمودی، میلگردها در هر دو سمت عمودی و افقی قرار گرفته تا بتوانند بارها را به‌صورت متوازن توزیع کنند و انرژی زلزله را به خود جذب کنند.

اصول شناژ بندی ساختمان

در زمان تهیه مصالح ساختمانی، باید کیفیت آن‌ها را مورد بررسی قرار دهدی. برای مثال در زمان خرید، علاوه بر قیمت میلگرد، کیفیت آن را هم برای شناژبندی در نظر داشته باشید. در ضمن وزن پروفیل‌ها نیاز است استاندارد باشد و بتن‌ریزی طوری انجام شود که همه نقاط شناژ ساختمان را دربرگیرد.

در بین شناژ نباید لوله کار بذاریم چرا که امری غیراصولی است. حداقل فاصله میان شناژهای افقی حدود 4 متر و شناژهای عمودی 5 متر است. سایز خاموت شناژ به عوض نوار فونداسیون و اندازه میلگردهای طولی و ارتفاع سازه بستگی دارد. هر چه سازه‌ای عظیم‌تر باشد نیاز به فونداسیون قوی‌تری دارد، بنابراین باید خاموت بزرگ‌تری در آن مورد استفاده قرار گیرد.

فرآیند اجرای میلگرد در شناژ ساختمان

همانطور که گفتیم شناژ عضوی از فونداسیون نواری است که برای اتصالات بین پی‌های عمودی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش‌تر گفتیم که شناژها با فاصله 5 متری از یکدیگر اجرا می‌شوند و بین شناژهای افقی فاصله 4 متری وجود دارد.

استفاده از میلگرد در شناژ اصول و قواعد خاص خود را دارد. مثلا برای استفاده از میلگرد در شناژ کف نیاز است از شناژ مورب کنار پی افقی استفاده کنید. برای اجرای شناژ آرماتوربندی باید به‌شکل اصولی انجام شود تا زمان بتن‌ریزی، فضای بین کلاف‌ها کاملا پر شود.

بهترین میلگرد برای شناژ ساختمان

باتوجه به دو ویژگی می‌توان بهترین میلگرد برای اجرای شناژ ساختمان را انتخاب نمود.

• نوع میلگرد

کلاف‌ها می‌توانند صاف یا پیچشی باشند. اصولا استفاده از میلگرد‌های بدون آج برای استفاده در شناژ توصیه نمی‌‌شود چرا که اصطکاک لازم را ندارد. بدین ترتیب بتن را به‌درستی تقویت نمی‌کند و نمی‌تواند مقاومت مورد نظر را تامین کند.

• قطر کلاف

قطر کلاف باید بسته به نوع و حجم سازه انتخاب شود. کلاف می‌تواند بین سایزهای ۲، ۳، ۴، ۵ و حتی بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.

جمع بندی

شناژ ساختمان به عنوان یکی از عناصر کلیدی در ساخت و ساز مدرن، نقش حیاتی در پایداری و استحکام ساختمان‌ها ایفا می‌کند. شناژها به تیرهای بتنی مسلح گفته می‌شود که برای اتصال و تقویت اجزای مختلف سازه‌ها به کار می‌روند. این تیرها در انواع مختلف شامل شناژ افقی، عمودی و قائم، به منظور توزیع یکنواخت بارها و جلوگیری از نشست‌های ناخواسته و تغییر شکل‌های ناهماهنگ استفاده می‌شوند.

اهمیت شناژها در ساخت و ساز به حدی است که اجرای صحیح و با کیفیت آن‌ها تضمین‌کننده ایمنی و مقاومت سازه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله است. مواد مورد استفاده در ساخت شناژها عمدتاً بتن و میلگرد هستند که با ترکیب مناسب و اجرای صحیح می‌توانند به مقاومت بالایی دست یابند.

اگر که نیاز به خرید میلگرد برای ساخت فونداسیون دارید می‌توانید با کارشناسان ما در فولادسل در ارتباط باشید.