لوله‌ها یکی از پرکاربردترین انواع مقاطع فلزی هستند که سطح مقطعی دایره شکل دارند. این محصولات بازهٔ وسیعی از کاربردها را به خود اختصاص داده‌اند؛ از انتقال انواع مایعات و سیالات گرفته تا ساخت انواع سازه‌های فلزی مانند داربست، بخشی از کاربردهای انواع لوله فلزی است.
در زمان معرفی این مقاطع فلزی باید به این مسئله توجه داشته باشیم که متخصصان با استفاده از متریال گوناگون و روش‌های متفاوتی به تولید انواع لوله می‌پردازند؛ برای مثال، همان‌طور که در مقدمهٔ مقاله نیز بیان کردیم، انواع ورق‌های فلزی و شمش‌ها فولادی دو نمونه از پرکاربردترین متریال‌های موجود در بازار برای تولید انواع این محصولات هستند. با استفاده از شمش فولادی، لوله‌های مانیسمان و لوله‌های درزدار از ورق فولادی تولید می‌شوند. در ادامه به معرفی انواع و روش‌های تولید لوله درزدار می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر با لوله بدون درز و آشنایی با اینکه روش تولید و کاربردهای لوله مانیسمان چیست، می‌توانید مقالات مرتبط با این مقطع فولادی را مطالعه کنید.
انواع لوله درزدار چیست و چه کاربردی دارد؟
برای آشنایی با نحوه خرید و قیمت لوله درزدار، بهتر است ابتدا با چیستی و کاربرد آن آشنا شویم. منظور از لوله فولادی درزدار، آن دسته از لوله‌های انتقال مواد در صنعت است که از جوش دادن و شکل‌دهی چند ورق فولادی با جنس و ضخامت متنوع ساخته می‌شود. از مهمترین کاربردهای لوله درزدار می‌توان به انتقال آب، نفت و مواد پتروشیمی اشاره نمود. از دیگر کاربردهای این لوله‌ها تأسیسات ساختمان و لوله‌کشی، تولید سازه‌های فلزی، ساخت پروفیل‌های قوطی و تولید مصنوعات است.
لوله درز مستقیم چیست؟
پیش از آنکه به سراغ دریافت قیمت لوله درزدار سیاه یا گالوانیزه بروید، باید تعریف صحیحی از این محصولات در ذهن داشته باشید تا بتوانید کاربردها و ویژگی‌های این مقاطع را از یکدیگر تشخیص دهید و بهترین گزینه را برای پروژهٔ ساختمانی خود برگزینید.
در بخش قبلی بیان کردیم که لوله‌ها به‌طورکلی به دو دستهٔ درزدار و بدون درز تقسیم می‌شوند. در این بخش، باید این نکته را هم اضافه کنیم که لوله‌های درزدار به‌خودی‌خود دارای گروه‌بندی‌های متفاوتی هستند. توجه داشته باشید که بر اساس شکل درز و جهت آن، می‌توانیم این محصولات را به دو گروه کلی تقسیم کنیم.
- لوله‌های درز مارپیچ یا اسپیرال
- لوله‌های درز مستقیم
با این حساب، لولهٔ درز مستقیم به آن دسته از لوله‌های درزدار گفته می‌شود که با استفاده از کنار هم قراردادن ورق‌های فولادی و جوشکاری آنها در یک خط ممتد، تولید می‌شوند. شایان توجه است که این دسته از مقاطع فلزی با نام‌های دیگر هم مانند “لوله جوشی” و “لولهٔ درز جوشی” شناخته می‌شوند.
ویژگی‌ها و کاربردهای لوله درزدار مستقیم
لوله‌های درزدار مستقیم به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در بسیاری از کاربردها به‌خوبی عملکرد می‌کنند. این محصولات، از نظر مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی، در صورتی که از ورق فولادی گالوانیزه‌شده ساخته شوند، عملکرد بسیار مناسبی ارائه می‌دهند. در مواردی که با ورق‌های سیاه تولید شوند، مقاومت به زنگ‌زدگی کمتری دارند. از جمله کاربردهای شایع این لوله‌ها می‌توان به استفاده در سیستم‌های گرمایشی مانند شوفاژ، سیستم‌های آبرسانی، ساخت پروفیل‌های ساختمانی و صنعتی، و همچنین در زیرساخت‌های مرتبط با مدارهای گازرسانی شهری اشاره کرد. با توجه به ویژگی‌های متنوع این محصولات و تأثیر عواملی مانند آلیاژ و شیوه جوشکاری، مهم است که در انتخاب و کاربرد آنها دقت کافی مبذول شود تا به بهترین عملکرد و عمر مفید دست یابیم.
مراحل تولید لوله درزدار مستقیم
فرایند تولید این محصولات یکی از مهمترین و قابل‌توجه‌ترین مسائل مربوط به این دسته از مقاطع فولادی است، چراکه باعث تمایز آنها از سایر مدل‌ها مانند لوله مانیسمان می‌شود. همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز بیان کردیم، تولید این محصولات با انتخاب یک ورق فلزی مناسب آغاز می‌شود و در ادامه این مراحل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- ورق‌ها وارد بخش غلتک‌ها می‌شوند تا فرایند شکل‌دهی انجام شود؛
- پس از آن، به بخش جوشکاری می‌روند تا متخصصان با یکی از روش‌های مخصوص، این فرایند را آغاز کنند؛
- فرایند براده‌برداری از سطح را پشت سر می‌گذارند؛
- پروسهٔ برش‌کاری آغاز می‌شود و محصولات از نظر طولی در اندازه‌های متفاوت برش می‌خورند؛
- محصولات برش خورده برای قاب‌گیری و انجام مسائل مربوط به صافکاری وارد بخش دیگری می‌شوند؛
- محصولات نهایی به بخش کنترل کیفیت وارد می‌شوند تا معاینات نهایی انجام شود و پس از آن، مقاطع بسته‌بندی شوند و برای مشتریان ارسال شوند.
لوله درزدار مارپیچ
لوله درزدار مارپیچ از نوع خاصی از لوله‌های فولادی است که دارای ویژگی‌ها و مشخصات خاصی می‌باشد. این لوله‌ها اغلب از ورق‌های فولادی با ضخامت مناسبی تولید می‌شوند و دارای مقطع مارپیچ شکل هستند که به آنها عنوان می‌دهد. این لوله‌ها اغلب دارای پوشش‌های متنوعی هستند که از جمله ویژگی‌های آنها می‌باشد.
ویژگی‌ها و موارد کاربرد لوله درزدار مارپیچ
لوله درزدار مارپیچ معمولاً در سایزها و اندازه‌های مختلفی در بازار موجود است و از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به مقاومت در برابر فشار، مقاومت در برابر زنگ‌زدگی، و کاربرد در برنامه‌های مختلف صنعتی و ساختمانی اشاره کرد. مصارف اصلی این لوله‌ها در صنایع نفت و گاز، ساخت و ساز، انتقال سیالات، و سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی می‌باشد. بسته به نوع پوشش و مشخصات فنی، لوله درزدار مارپیچ می‌تواند برای انتقال مایعات، گازها، و حتی در ساخت قطعات مختلف صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که لوله درزدار مارپیچ در انواع پروژه‌های مختلف از صنعتی تا ساختمانی بسیار مورد توجه قرار گیرد.
روش تولید لوله درزدار مارپیچ
هر یک از مراحل تولید درزدار مارپیچ، نیازمند تجهیزات و فرآیندهای خاصی است که توسط تولیدکنندگان متخصص در این زمینه انجام می‌شود. تضمین کیفیت و مطابقت با استانداردهای صنعتی نیز بخش مهمی از تولید لوله درزدار مارپیچ است.
تولید لوله درزدار مارپیچ یک فرآیند پیچیده و چند مرحله‌ای است که شامل مراحل زیر می‌شود:
- آماده سازی مواد اولیه: ابتدا ورق‌های فولادی به عنوان ماده اصلی برای تولید لوله درزدار مارپیچ تهیه می‌شوند. این ورق‌ها باید مطابق با استانداردهای مشخص و در ضخامت‌های مشخص باشند.
- خم کاری و پیچیدن ورق: در این مرحله، ورق‌های فولادی به شکل مارپیچی پیچیده می‌شوند. این عملیات تحت تنش‌های خاص صورت می‌گیرد تا ویژگی‌های مارپیچ ایجاد شود.
- جوشکاری: بعد از پیچیدن ورق‌ها به شکل مارپیچ، لبه‌های آنها جوش داده می‌شوند تا لوله درزدار شکل گیرد. جوشکاری ممکن است به روش‌های مختلفی انجام شود، اما در نهایت هدف تولید لوله با درز جامد و مقاوم است.
- برش و اندازه‌گیری: لوله‌های درزدار مارپیچ به اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند. بنابراین، پس از جوشکاری، لوله‌ها باید برش داده شده و اندازه‌گیری شوند تا به اندازه‌های دقیق مورد نیاز برسند.
- پوشش‌دهی (اختیاری): برخی از لوله‌های درزدار مارپیچ با پوشش‌های محافظتی مانند گالوانیزه کردن یا پوشش‌های ضدزنگ‌زدگی پوشانده می‌شوند تا مقاومت بیشتری در مقابل عوامل خورنده داشته باشند.
- بررسی کیفیت و آزمون‌ها: تمامی لوله‌های تولید شده باید مورد بررسی کیفیت قرار گیرند. این شامل آزمون‌های غیرمخرب مانند آزمون فشار، آزمون هیدرواستاتیک و سایر آزمون‌های کیفیت می‌شود.
- بسته‌بندی و حمل و نقل: لوله‌های درزدار مارپیچ بعد از تولید باید مناسب بسته‌بندی شده و برای حمل و نقل آماده شوند. این مرحله نیز بسیار مهم است تا محصولات در وضعیت ایده‌آل به مشتریان منتقل شوند.
دو روش رایج برای تولید لوله درز مستقیم
در بخش آغازین این مقاله بیان کردیم که درز جوش در این دسته از محصولات، یک نشانهٔ مهم برای شناخت آن‌هاست؛ به همین دلیل، در این قسمت لازم است که توضیحات مختصری دربارهٔ دو روش مشهور جوشکاری این محصولات به دست دهیم تا شیوه‌های متفاوت ساخت این محصول آشنا شوید؛ توجه داشته باشید که این مسئله در زمان دریافت قیمت لوله درزدار سبک یا سنگین نیز حائز اهمیت است.
با این حساب، در زمان بررسی قیمت لوله درزدار 8 اینچ یا 12 اینچ، توصیه می‌کنیم که حتماً روش جوشکاری آن را بررسی کنید یا از متخصصان فروش دربارهٔ آن سؤال کنید.
شیوهٔ جوشکاری مقاومت الکتریکی (Electric Resistance Welded Or ERW)
در فرایند جوشکاری با این روش، متخصصان از جریان الکتریسیته و ابزارهای انتقال‌دهندهٔ آن استفاده می‌کنند تا آن را به لبه‌های لوله برسانند؛ لبهٔ لوله پس از گذر بازهٔ زمانی خاصی گرم و گرم‌تر می‌شود. پس از آن، متخصصان با استفاده از ابزارهای گوناگونی دو لبه را به یکدیگر نزدیک می‌کنند تا در نهایت به یکدیگر بچسبند و فرایند جوشکاری انجام شود. گفتنی است که این روش معمولاً در صنایع ساخت اتومبیل به کار می‌رود اما در تولید انواع لوله درز مستقیم نیز کاربرد چشمگیری دارد.
شیوهٔ جوشکاری فرکانس بالا (High Frequency Welded HFI)
در این شیوه متخصصان جوشکاری را با روش فورج و بدون استفاده از فلزهای پرکنندهٔ رایج به‌پیش می‌برند. فرایند نیز با گرم‌کردن منطقهٔ جوشکاری به یکی از دو روش تماس یا القا آغاز می‌شود و پس از آن، متخصصان فاصلهٔ لبه‌های لوله را کم می‌کنند و آنها را زیر فشار می‌گذارند تا جوش در میان آنها به طور کامل تشکیل شود.
لوله درزدار چه تفاوتی با لوله بدون درز دارد؟
لوله‌های بدون درز که اصطلاحاً به آنها لوله مانیسمان (Seamless) هم گفته می‌شود، فرایند تولیدی متفاوتی نسبت به لوله‌های درزدار دارند. در تولید لوله‌های بدون درز عموماً از روش جوش استفاده نمی‌شود. افزون بر این میان این دو محصول تفاوت‌های دیگری نظیر ماده اولیه متفاوت و اندازه قطر کمتر لوله‌های بدون درز وجود دارد. این لوله‌ها همچنین قدرت تحمل فشار بالایی نسبت به نمونه‌های دیگر دارا هستند. به‌طورکلی برای تولید لوله بدون درز از روش‌های متفاوتی نظیر اکستروژن، نورد اکسترود، نورد لوله فولادی، ریخته‌گری، کشش لوله و کشش عمیق استفاده می‌شود. کاربردهای لوله بدون درز نیز از تنوعی مثال‌زدنی برخوردار است. به طور نمونه انتقال نفت و گاز، مخازن سوخت CNG، کمپرسورها و صنایع نظامی از مهمترین کاربردهای این لوله به‌حساب می‌آیند.
تفاوت لوله درزدار و بدون درز از نظر استحکام
استحکام لوله‌ها تاثیر مستقیمی بر کاربردهای آنها دارد. اگر کاربردی با فشارها یا بارهای بسیار بالا دارید، ممکن است نیاز به استفاده از لوله‌های بدون درز باشد تا از استحکام بیشتری بهره‌برید. اما در مواردی که فشار یا بار کمتری وجود دارد، ممکن است انتخاب لوله درزدار نیز منطقی باشد. لوله‌های درزدار و بدون درز دارای تفاوت‌های مهمی از نظر استحکام هستند. تفاوت‌های اصلی بین این دو نوع لوله به شرح زیر می‌باشد.
لوله درزدار، دارای درز جوشکاری شده هستند که در طی فرآیند تولید ایجاد می‌شود. این درز جوشکاری باعث کاهش استحکام لوله در ناحیه‌ای خاص می‌شود. به‌طور کلی، لوله درزدار از لحاظ استحکام مقاومت کمتری نسبت به لوله‌های بدون درز دارند. این به معنای آن است که در فشارها و شرایط نگهداری مشابه، لوله درزدار به‌سرعت تر از بار کششی که می‌تواند تحمل کند خراب می‌شود. در مقابل لوله بدون درز، به صورت یکپارچه و یکدست تولید می‌شوند به‌صورتی که بدون هیچ درزی ساخته می‌شوند. این باعث افزایش استحکام کلی لوله می‌شود. به‌طور کلی، لوله بدون درز دارای استحکام بالاتری نسبت به لوله‌های درزدار هستند و می‌توانند فشارها و بارهای بیشتری را تحمل کنند.
تفاوت هزینه و قیمت لوله درزدار و بدون درز
هزینه و قیمت لوله‌های درزدار و بدون درز معمولا با توجه به عوامل مختلفی تعیین می‌شوند. تفاوت‌های اصلی بین هزینه و قیمت این دو نوع لوله را می‌توان به صورت زیر مورد بررسی قرار داد. لوله‌های درزدار معمولا با هزینه تولید کمتری تولید می‌شوند زیرا فرآیند جوشکاری در تولید آنها از لحاظ مصرف انرژی و زمان کمتری نسبت به لوله‌های بدون درز دارد. علاوه بر این، قیمت لوله صنعتی و لوله‌های بدون درز که به فرآیند جوشکاری نیاز ندارند، از هزینه تمام شده کمتری برخوردار هستند. با توجه به این تفاوت‌ها، لوله‌های بدون درز معمولاً گران‌تر از لوله‌های درزدار هستند. اما این تفاوت در قیمت تمام‌شده می‌تواند با توجه به نیاز و کاربرد مورد انتخاب تاثیر داشته باشد.
انواع لوله درزدار
لوله فلزی درزدار را به‌طورکلی می‌توان به سه دسته تقسیم نمود:
لوله درز جوش یا لوله سیاه (لوله صنعتی)
این نوع از لوله‌های درزدار که از نوردهای گرم تولید می‌شوند، کاربردهای متنوعی نظیر انتقال سیالات با فشار پایین دارند. از دیگر کاربردهای این دسته از لوله درزدار انتقال سیالاتی در سایزهای بسیار بالا در حدود 24 اینچ و بیشتر است. قیمت لوله سیاه درزدار معمولاً بسته به نوع و کاربرد خاص آن متفاوت است. این لوله‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی (DIN 2440) تولید می‌شوند. از انواع لوله درز جوش می‌توان به اسپیرال، ماهیچه‌ای مستقیم و لوله درز مخفی اشاره نمود.
لوله داربستی
یکی دیگر از انواع لوله درزدار لوله داربستی است. این نوع از لوله‌ها که در صنایع مختلف و انواع پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شود، یکی از پرکاربردترین انواع لوله فلزی است. عموماً از داربست‌ها برای دسترسی به نقاط سخت سازه‌ها و ساختمان‌ها در زمان ساختمان‌سازی و یا تعمیر سازه استفاده می‌شود. قابل‌توجه است که این دسته از لوله توانایی استفاده برای انتقال سیالات یا گازها را ندارد. یکی از علل کاربرد بالای لوله‌های داربستی مونتاژ و جداسازی راحت آنها در محل مورد استفاده است.
لوله داربستی انواع مختلفی دارد که هرکدام کاربردهای خاصی دارند. به‌طورکلی می‌توان این لوله‌ها را در دو قسم فولادی و گالوانیزه که به شکل سنگین و سبک عرضه می‌شوند، دسته‌بندی کرد. عموماً از ضخامت 2 و 2.5 میلی‌متری در تولید این نوه از لوله درزدار استفاده می‌شود.
لوله جدار چاهی
آخرین نوع از انواع لوله درزدار، لوله جدار چاهی است. این لوله‌ها که به‌طورکلی به دو نوع شیاردار و بی شیار تقسیم می‌شوند، کاربردهای متنوعی در صنعت دارند. ایجاد شیار در فرایند تولید این نوع از لوله‌ها معمولاً به دو صورت ماشینی و دستی انجام می‌شود. در روش ماشینی شیارها به‌صورت منظم و به شکل مشبک بر اساس الگوهای موجود انجام می‌شود. در روش دستی اما شیارهای سطح لوله به کمک دستگاه هواگاز ایجاد می‌شود که از اطمینان کمتری نسبت به مدل ماشینی آن برخوردار است.
همان‌طور که ذکر شد لوله‌های جدار چاهی از کاربردهای متنوعی برخوردار است. از مهمترین کاربردهای نوع شیاردار این لوله‌ها می‌توان به انتقال آب از لوله‌ها به چاه در چاه‌های آب زیرزمینی اشاره نمود.
سخن پایانی
لوله درزدار به آن دسته از لوله‌ها گفته می‌شود که به کمک جوش دادن و شکل‌دهی ورق‌های فلزی تولید می‌شوند. این نوع از لوله‌ها به سه دسته کلی لوله درز جوش یا لوله سیاه درزدار، لوله داربستی و لوله جدار چاهی تقسیم می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد لوله درزدار انتقال سیالاتی نظیر آب، گاز و مواد پتروشیمی، ساختمان‌سازی، تاسیسات و ساخت مصنوعات است. از جمله تفاوت‌های لوله درزدار و لوله بدون درز، افزون بر روش جوش‌دهی که در لوله درزدار استفاده می‌شود، می‌توان به ماده اولیه متفاوت و اندازه قطر کمتر لوله‌های بدون درز اشاره نمود.