میلگردها در مقیاس بالا به صورت بَندیل‌های چند تُنی دسته‌بندی و عرضه می‌شوند تا جابجایی و انبار کردن آنها آسان‌تر و ایمن‌تر شود. پیش از تامین میلگرد، مهندس سازه باید بداند که هر بندیل میلگرد چند شاخه است تا بتواند تعیین کند که برای پروژه خود به چند بندیل نیاز دارد و خرید را بر اساس آن انجام دهد.
محاسبه تعداد شاخه در هر بندیل کار دشواری نیست. با داشتن اطلاعات پایه مانند وزن هر بندیل میلگرد و وزن هر شاخه با استفاده از جدول وزنی میلگرد می‌توان تعداد شاخه‌های موجود در بندیل را برآورد کرد. در این مقاله، ضمن بررسی روش محاسبه تعداد شاخه و وزن هر بندیل میلگرد، بررسی می‌کنیم که بندیل میلگرد چیست، چرا بسته‌بندی آن اهمیت دارد و چه نکاتی را باید در حمل و انبار آن رعایت کرد.
بندیل میلگرد چیست؟
میلگردها به دلیل وزن بالا، لغزندگی و طول زیاد، پتانسیل بالایی برای سقوط در هنگام بارگیری و جابجایی دارند و ممکن است باعث خطرات جانی و خسارات مالی شوند. بنابراین، دسته‌بندی آنها به صورت بندیل (به انگلیسی bundle) برای حمل و نقل راحت‌تر و ایمن‌تر ضروری است. بندیل بندی روشی برای دسته‌بندی میلگردها است که در آن چندین شاخه میلگرد با طول استاندارد (معمولا 12 متری) به صورت منظم و موازی کنار هم قرار می‌گیرند و با تسمه یا مفتول فلزی در چند نقطه مهار می‌شوند.
بسته بندی میلگرد به صورت بندیل به دلایل متعددی انجام می‌شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- بارگیری و تخلیه سریع: دلیل اصلی بندیل بندی، ایجاد واحدهای استانداردی است که لیفتراک یا جرثقیل بتواند به راحتی آنها را بلند کرده، روی کامیون بچیند یا در انبار پشته کند.
- حمل و نقل ایمن: دسته‌بندی باعث ثبات و کنترل بیشتر بار می‌شود. جابجایی یک دسته میلگرد بسیار سریع‌تر و ایمن‌تر از جابجایی تک تک شاخه‌ها است و خطر خم شدن یا افتادن میلگردهای آزاد را کاهش می‌دهد.
- جلوگیری از تاب برداشتن میلگرد: تغییرات دمایی یا انبار شدن طولانی ممکن است باعث تاب برداشتن میلگرد شود که عملیات خمکاری را با مشکل مواجه می‌کند. بندیل با حفظ راستای میله‌ها از ایجاد قوس ماندگار جلوگیری می‌کند.
- شمارش دقیق موجودی: بندیل بندی میلگرد می‌تواند خطای شمارش را کاهش داده و دقت موجودی انبار را بالا ببرد، زیرا انباردار می‌تواند به راحتی وزن هر بندیل میلگرد را با باسکول ثبت کند و مشخص کند که هر بندیل چند شاخه میلگرد دارد.
- کاهش خطر خوردگی: در بسته‌بندی بندیل، بخش‌های داخلی کمتر در معرض هوا و رطوبت قرار می‌گیرند که این موضوع احتمال زنگ‌زدگی را کاهش می‌دهد. همچنین بندیل‌ها را می‌توان با برزنت، نایلون یا پوشش ضد رطوبت به راحتی پوشاند و انبار کرد.
تفاوت بندیل با کلاف چیست؟
بندیل و کلاف (به انگلیسی coil) دو روش بسته‌بندی میلگرد هستند که از نظر نحوه اجرا و کاربرد با یکدیگر تفاوت دارند. همان طور که اشاره شد، بندیل شامل دسته‌ای از میلگردهای شاخه‌ای صاف است که با طول مشخص، معمولا 12 متر، بریده شده‌اند. این میلگردها نیازی به صافکاری ندارند و به طور مستقیم در آرماتور بندی استفاده می‌شوند.
در مقابل، کلاف شامل یک رشته پیوسته و بلند از میلگرد است که به صورت حلقه‌ای پیچیده شده و پیش از مصرف، صاف شده و در طول دلخواه برش داده می‌شود. کلاف میلگرد برای استفاده در خطوط اتوماتیک خمکاری و برشکاری، تولید قطعات پیش‌ساخته و توری مش مناسب است، زیرا باعث کاهش اتلاف مواد و افزایش بهره‌وری می‌شود.
معمولا میلگردهایی به صورت کلاف عرضه می‌شوند که قطر نسبتا کوچکی (معمولا زیر 12 میلیمتر) دارند. این میلگردها در مرحله نهایی تولید، در حالی که هنوز گرم و انعطاف‌پذیر هستند، به شکل حلقه درآمده و به صورت کلاف بسته‌بندی می‌شوند. وزن هر کلاف می‌تواند بین 1.5 تا 3 تن باشد.
اغلب میلگردهای با قطر زیر 12 میلیمتر به هر دو صورت شاخه‌ای و کلافی عرضه می‌شوند، اما میلگردهای سایز بالاتر معمولا به دلیل انعطاف‌پذیری کمتر، تنها به صورت شاخه‌ای و در قالب بندیل ارائه می‌شوند. قیمت میلگرد در حالت کلافی و بندیل تفاوت چندانی ندارد. اما ممکن است میلگرد کلافی به دلیل فرایند تولید پیچیده‌تر اندکی گران‌تر تمام شود.
هر بندیل میلگرد چند شاخه است؟
فروش میلگرد معمولا به صورت وزنی و در قالب بندیل‌های چند تُنی صورت می‌گیرد، اما در تحویل یا اجرا، معمولا به صورت شاخه‌ای محاسبه می‌شود. به همین دلیل، دانستن آنکه هر بندیل میلگرد چند شاخه دارد، از نظر فنی، اجرایی و اقتصادی اهمیت بسیاری دارد. دانستن تعداد شاخه در هر بندیل به پیمانکار کمک می‌کند تا مغایرت وزنی بار تحویلی با بار خریداری‌شده را بررسی کند و بداند برای انجام پروژه به چند بندیل میلگرد نیاز دارد. علاوه بر این، اطلاع از تعداد شاخه‌ها به کنترل بهتر موجودی انبار و برآورد مقدار میلگرد مصرف‌شده یا باقیمانده کمک می‌کند.
تعداد شاخه‌های میلگرد در هر بندیل عدد ثابتی نیست و به عواملی مانند کارخانه تولیدکننده، گرید فولاد و نوع آج، تلرانس تولید (دامنه اختلاف وزن واقعی با وزن اسمی میلگرد)، طول و قطر شاخه و وزن بندیل بستگی دارد. در بازار ایران، اغلب کارخانه‌ها وزن بندیل را حدود 2 تن (2000 کیلوگرم) در نظر می‌گیرند. برخی کارخانه‌های بزرگ مانند ذوب آهن اصفهان که صادرات نیز دارند، برای کاهش دفعات بارگیری و هزینه حمل و نقل، بندیل‌های سنگین‌تری در حدود 4.7 تن تولید می‌کنند.
برای آنکه بدانید هر بندیل میلگرد چند شاخه است، می‌توانید به جدول وزن بندیل میلگرد مراجعه کنید. راه دیگر، محاسبه سرانگشتی تعداد شاخه‌ها است، به شرط آنکه وزن بندیل و وزن واقعی هر شاخه میلگرد را بدانید. برای به دست آوردن تعداد شاخه‌ها در هر بندیل، کافی است وزن بندیل را بر وزن هر شاخه میلگرد تقسیم کنید. وزن هر بندیل میلگرد را می‌توان با باسکول اندازه‌گیری کرد یا از اطلاعات درج شده روی برچسب کارخانه استفاده کرد. وزن هر شاخه میلگرد نیز با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
162/( 2قطر × طول ) = وزن میلگرد (کیلوگرم)
به عنوان نمونه، وزن هر شاخه 12 متری میلگرد سایز 12 تقریبا 10.66 کیلوگرم است. بنابراین، در یک بندیل 2 تنی حدود 188 شاخه و در بندیل 4.7 تنی حدود 441 شاخه میلگرد قرار می‌گیرد. البته ممکن است کارخانه‌ها این عدد را گرد کرده و روی برچسب بندیل درج کنند.
| سایز میلگرد (میلیمتر) | وزن شاخه 12 متری (کیلوگرم) | تعداد شاخه در بندیل 2 تنی | تعداد شاخه در بندیل 4.7 تنی |
|---|---|---|---|
| 8 | 4.74 | 422 | 992 |
| 10 | 7.40 | 270 | 635 |
| 12 | 10.66 | 188 | 441 |
| 14 | 14.52 | 138 | 324 |
| 16 | 18.96 | 105 | 248 |
| 18 | 24.00 | 83 | 196 |
| 20 | 29.64 | 67 | 159 |
| 22 | 35.76 | 56 | 131 |
| 25 | 46.20 | 43 | 102 |
| 28 | 57.96 | 34 | 81 |
| 32 | 75.72 | 26 | 62 |
با استفاده از جدول وزن بندیل میلگرد در بالا، می‌توانید تعداد شاخه موجود در بندیل‌های 2 تنی و 4.7 تنی را بر اساس سایز میلگرد به صورت دقیق تر محاسبه کنید. در ادامه، تعداد شاخه میلگرد در هر بندیل برای پرکاربردترین سایزهای میلگرد ارائه شده است.
هر بندیل میلگرد 8 چند شاخه است؟
میلگرد سایز 8 هم به صورت بندیل و هم کلاف عرضه می‌شود. بیشتر کارخانه‌ها این سایز میلگرد را به دلیل قطر کوچک و انعطاف‌پذیری بالا، به صورت کلاف عرضه می‌کنند. با این حال، برخی تولیدکنندگان به درخواست مشتری یا برای کاربردهای سنتی در ساختمان‌سازی، میلگرد 8 را در طول 12 متر بریده و به صورت بندیل شاخه‌ای بسته‌بندی می‌کنند.
وزن میلگرد 8 طبق استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI 3132 و همچنین جدول اشتال، در حدود 4.74 کیلوگرم است. با این حال، وزن واقعی میلگرد ممکن است به دلیل تفاوت در فرایند تولید کارخانه‌های مختلف، نوع فولاد و تلرانس‌های ساخت کارخانه‌ها اندکی متفاوت باشد. با این حال، اگر وزن هر بندیل میلگرد دقیقا 2 تن در نظر گرفته شود، با تقسیم آن بر وزن هر شاخه، می‌توان گفت هر بندیل میلگرد 8 حدود 421 شاخه میلگرد دارد.
هر بندیل میلگرد 10 چند شاخه است؟
میلگرد سایز 10 به دو صورت شاخه‌ای و کلافی عرضه می‌شود، اما حالت شاخه‌ای رایج‌تر است و برای آرماتوربندی دستی کاربرد گسترده‌تری دارد. این میلگردها معمولا در طول استاندارد 12 متر بریده شده و به صورت بندیل بسته‌بندی می‌شوند.
وزن هر شاخه میلگرد 10 با طول 12 متر، بر حسب استاندارد میلگرد (ISIRI 3132) و جدول اشتال، حدود 7.40 کیلوگرم است. در صورتی که وزن بندیل را دقیقا 2 تن در نظر بگیریم، با تقسیم این عدد بر وزن هر شاخه، حدود 270 شاخه در هر بندیل خواهیم داشت. این عدد می‌تواند بسته به وزن واقعی شاخه‌ها و تلرانس‌های کارخانه کمی متفاوت باشد، اما معمولا در همین بازه قرار دارد.
هر بندیل میلگرد 12 چند شاخه است؟
میلگرد سایز 12 به دلیل سفتی بیشتر نسبت به سایزهای پایین‌تر، اغلب به صورت شاخه‌ای و در قالب بندیل به بازار عرضه می‌شود. این نوع میلگردها برای مصارف ساختمانی مانند آرماتور فونداسیون، تیر و ستون انتخاب مناسبی هستند.
بر اساس استاندارد ملی ایران (ISIRI 3132) و جدول اشتال، وزن هر شاخه میلگرد 12 متری با قطر 12 میلیمتر، حدود 10.66 کیلوگرم است. البته این عدد ممکن است با توجه به نوع فولاد، شکل آج و تلرانس تولید کارخانه‌های مختلف، کمی متفاوت باشد. بنابراین، می‌توان انتظار داشت در یک بندیل 2 تنی حدود 187 شاخه و در بندیل 4.7 تنی حدود 441 شاخه میلگرد وجود داشته باشد.
هر بندیل میلگرد ۱۶ چند شاخه است؟
میلگرد سایز 16 یکی از پرکاربردترین سایزها برای اجرای ستون، تیر و فونداسیون در سازه‌های بتنی است. این میلگرد به دلیل قطر بالا و سختی زیاد، فقط به صورت شاخه‌ای و در قالب بندیل‌های 12 متری عرضه می‌شود. وزن استاندارد میلگرد سایز 16 طبق منابع مهندسی و جدول اشتال حدود 18.96 کیلوگرم است. البته وزن واقعی این میلگرد ممکن است بسته به کارخانه تولید کننده، نوع فولاد و شکل آج اندکی متفاوت باشد.
با توجه به وزن هر شاخه 12 متری انتظار می‌رود که در یک بندیل 2 تنی حدود 105 شاخه وجود داشته باشد. اگر وزن بندیل را 4.7 تن در نظر بگیریم، این تعداد به 248 شاخه افزایش می‌یابد.
هر بندیل میلگرد 18 چند شاخه است؟
میلگردهای سایز 18 در قالب بندیل‌های 12 متری بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌شوند و به دلیل قطر نسبتا بزرگ، برای اجرای ستون‌های قطور، دیوارهای برشی و تیرهای عمیق در سازه‌های سنگین مناسب هستند.
وزن اسمی هر شاخه میلگرد 18 بر اساس استاندارد ISIRI 3132 و جدول اشتال، حدود 24 کیلوگرم است. البته وزن واقعی این میلگرد می‌تواند بسته به نوع فولاد، گرید میلگرد (A2 یا A3)، شکل آج و کارخانه تولیدکننده اندکی متفاوت باشد.
با در نظر گرفتن مقدار اسمی می‌توان گفت در هر بندیل 2 تنی حدود 82 شاخه و در هر بندیل 4.7 تنی حدود 192 شاخه میلگرد 18 جا می‌گیرد.
هر بندیل میلگرد ۲۲ چند شاخه است؟
میلگرد سایز 22 به‌دلیل قطر بالا و وزن زیاد، برای فونداسیون‌های عمیق، سازه‌های صنعتی و پروژه‌های سنگین مانند پل‌سازی مناسب است. تولید این میلگرد به شکل کلاف امکان‌پذیر نیست و تنها به صورت شاخه‌ای و در قالب بندیل‌های 12 متری به بازار عرضه می‌شود.
وزن استاندارد هر شاخه میلگرد سایز 22 بر اساس منابع مهندسی حدود 35.76 کیلوگرم است. با این حال، وزن واقعی ممکن است به عواملی چون کارخانه تولیدکننده، نوع فولاد، گرید میلگرد، شکل آج و تلرانس تولید وابسته باشد.
بنابراین، اگر وزن استاندارد میلگرد 22 را معیار اندازه‌گیری تعداد شاخه قرار دهیم، در یک بندیل 2 تنی حدود 56 شاخه جای می‌گیرد. در مورد کارخانه‌هایی مانند ذوب آهن که بندیل 4.7 تنی عرضه می‌کنند، این تعداد حدود 131 شاخه خواهد بود.
وزن هر بندیل میلگرد چقدر است؟
قبل از آنکه بتوانید محاسبه کنید که هر بندیل میلگرد چند شاخه است، باید بدانید که هر بندیل چقدر وزن دارد؟ پاسخ به این پرسش برای برنامه‌ریزی حمل و نقل، انبارداری و محاسبه تعداد شاخه‌ها اهمیت زیادی دارد. وزن هر بندیل میلگرد به هدف وزنی تعیین‌شده در کارخانه و مشخصات مکانیکی میلگردهایی که در آن بندیل قرار دارند بستگی دارد. مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده وزن بندیل، قطر میلگرد است. مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده وزن بندیل، قطر میلگرد است. با این حال، عواملی مانند طول میلگرد، گرید فولاد، نوع آج و تلرانس وزنی کارخانه نیز در وزن هر شاخه و در نتیجه وزن نهایی بندیل تاثیرگذار هستند. معتبرترین منبع برای اطلاع از وزن دقیق بندیل، برچسب رسمی کارخانه یا فاکتور باسکول است.
برخی کارخانه‌ها ترجیح می‌دهند بندیل‌ها را با وزن مشخص (برای مثال دقیقا 2 تن) بسته‌بندی کنند، در حالی که برخی دیگر، تعداد مشخصی شاخه را در هر بندیل قرار می‌دهند. در هر دو روش، می‌توان گفت که وزن نهایی بندیل حاصل ضرب وزن هر شاخه در تعداد شاخه‌ها است. با این حال، در ایران روش وزن ثابت رایج‌تر است.
در بازار داخلی، معمولا بندیل‌های سبک 2 تا 2.2 تنی وجود دارند، اما کارخانه‌هایی مانند ذوب آهن اصفهان برای صادرات ریلی و دریایی، بندیل‌های سنگین‌تری بین 4.7 تا 5 تن نیز عرضه می‌کنند. این میزان با توجه به ظرفیت تجهیزات حمل مانند لیفتراک، جرثقیل یا تریلی تنظیم می‌شود.
چرا تعداد شاخه‌ها در بندیل بین کارخانه‌ها متفاوت است؟
اگر در برآورد مقدار میلگرد فقط به قطر آن توجه کنیم و وزن درج‌شده روی برچسب بندیل را نادیده بگیریم، ممکن است دچار خطا شویم و در نتیجه میلگرد کمتر یا بیشتر از نیاز تهیه کنیم. زیرا تعداد شاخه‌های موجود در یک بندیل میلگرد تنها به قطر میلگرد وابسته نیست و بسته به کارخانه تولیدکننده می‌تواند متفاوت باشد.
این تفاوت در تعداد شاخه‌ها معمولا به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- سیاست وزنی هر کارخانه: کارخانه‌ها وزن هدف بندیل را با توجه به ظرفیت جرثقیل‌ها و چیدمان بهینه روی کامیون یا کانتینر تعیین می‌کنند. به عنوان مثال، ذوب آهن اصفهان بندیل‌های نزدیک به 5 تن تولی می‌کند تا تعداد دفعات بارگیری کاهش یافته و هزینه حمل و نقل کمتر شود که این موضوع تاثیر مستقیمی بر قیمت میلگرد اصفهان دارد.
- تفاوت وزن واقعی میلگرد کارخانه‌های مختلف: هر چند همه میلگردها با رعایت استانداردهای معتبر ملی و بین‌المللی تولید می‌شوند، اما فرایندهای تولید متفاوت باعث اختلافات جزئی در وزن واقعی شاخه‌ها می‌شود. برای مثال، اگر دو میلگرد سایز 12 از دو کارخانه مختلف را وزن کنیم، ممکن است یکی 10.6 و دیگری 10.9 کیلوگرم وزن داشته باشد. در مقیاس انبوه، این اختلافات وزنی جزئی با هم جمع می‌شوند و بر تعداد شاخه‌ها تاثیر می‌گذارند.
- تفاوت در تجهیزات بسته‌بندی کارخانه‌ها: بسته به ظرفیت دستگاه‌های بسته‌بندی کارخانه، ممکن است حداکثر تعداد شاخه قابل بسته‌بندی در هر بندیل متفاوت باشد. برای مثال، تجهیزات یک کارخانه ممکن است فقط توان مهار 2 تن میلگرد را داشته باشد نه بیشتر.
بندیل بندی چگونه انجام می‌شود؟
بندیل‌بندی میلگرد فرایند ساده اما مهمی است که با هدف ایمنی و سهولت حمل و نقل انجام می‌شود. در کارخانه‌های بزرگ، این فرایند معمولا به صورت تمام اتوماتیک، در کمتر از 1 دقیقه و بدون نیاز به دخالت نیروی انسانی انجام می‌شود؛ اما در کارگاه‌های کوچک‌تر ممکن است هنوز بستن دستی رایج باشد.
برای انجام این کار، ابتدا میلگردهایی که با طول یکسان 6 یا 12 متری بریده شده‌اند، کنار هم تراز می‌شوند. سپس برای جلوگیری از تاب برداشتن یا شکستن در حین حمل، میلگردها هم سطح و فشرده می‌شوند.
پس از تنظیم، میلگردها با تسمه فولادی، پلی استری یا سیم گالوانیزه در چند نقطه محکم بسته می‌شوند. تعداد نقاط تسمه زنی بستگی به طول میلگرد دارد. برای مثال، میلگرد 12 متری معمولا در 4 یا 5 نقطه با فاصله مساوی به وسیله تسمه مهار می‌شود.
بعد از تسمه زنی، برچسب مشخصات محصول شامل سایز میلگرد، وزن کل بندیل، تعداد شاخه، نام کارخانه، گرید فولاد و استاندارد تولید روی هر بندیل نصب می‌شود.
نکات ایمنی حمل و انبار بندیل میلگرد
جابجایی و انبار کردن بندیل‌های میلگرد به دقت و احتیاط بالایی نیاز دارد، زیرا میلگردها سنگین، طویل و لغزنده هستند و هر گونه سهل‌انگاری در این فرایند می‌تواند منجر به بروز حوادث کارگاهی، خسارت مالی و تاخیر در پروژه شود. در ادامه، مهم‌ترین نکات ایمنی هنگام حمل و نگهداری بندیل‌ها آورده شده است:
- بلند کردن بندیل با بالابر دستی و قرقره‌های غیرایمن بسیار خطرناک است. برای این کار بهتر است از تجهیزات استاندارد مانند جرثقیل، لیفتراک یا تاورکرین استفاده کنید.
- برای جلوگیری از سر خوردن، بندیل‌ها را با تسمه‌های مقاوم روی وسیله نقلیه مهار کنید.
- در شرایط جوّی نامناسب از بارگیری و تخلیه بندیل‌ها اجتناب کنید، زیرا خطر سقوط یا واژگونی بندیل افزایش پیدا می‌کند.
- زمین محل نگهداری بندیل‌ها باید سفت و خشک باشد، تا بندیل روی آن سر نخورد، در خاک فرو نرود و دچار زنگ‌زدگی نشود.
- اگر بندیل‌ها در فضای باز نگهداری می‌شوند، برای جلوگیری از زنگ‌زدگی آنها، باید از پوشش محافظ مانند برزنت، نایلون یا سقف موقف استفاده شود.
- چیدمان بندیل‌ها روی هم باید به صورت اصولی صورت گیرد. از چیدن تعداد زیاد بندیل روی هم یا به صورت نامتعادل خودداری کنید.
- بندیل‌ها باید با فاصله از دیوار چیده شوند. همچنین، باید فاصله ایمنی برای رفت و آمد افراد یا عبور تجهیزات در اطراف آنها در نظر گرفته شود.
- کارگران در زمان بارگیری، تخلیه یا جابجایی بندیل‌ها، باید از وسایل ایمنی مانند دستکش، کفش ایمنی و کلاه ایمنی استفاده کنند.
دانستن آنکه هر بندیل میلگرد چند شاخه است، برای برآورد دقیق مصالح، کاهش خطا، صرفه جویی در هزینه و افزایش سرعت اجرا اهمیت بسیاری دارد. هر چند تعداد شاخه در هر بندیل به عواملی مانند کارخانه تولیدکننده، سیاست وزنی، قطر، طول و گرید میلگرد بستگی دارد، اما برای محاسبه این مقدار می‌توان از جدول وزن بندیل میلگرد استفاده کرد یا به سادگی وزن بندیل را بر وزن شاخه تقسیم نمود.
وزن هر بندیل میلگرد معمولا روی برچسب کارخانه درج می‌شود و راهنمای دقیقی برای خریداران است. همچنین، اگر خرید خود را از تامین‌کنندگان معتبری چون فولادسل انجام دهید، وزن دقیق بندیل در فاکتور باسکول درج شده و امکان بررسی تطابق آن با سفارش وجود دارد.