ورق کله گاوی چیست و چه کاربردی دارد؟

ورق کله گاوی یا ورق WPF، یکی از انواع ورق‌های پرکاربرد در صنایع مختلف از جمله پروژه‌های عمرانی است. این ورق، با طراحی ساده اما خاصی که دارد، نقش بسیار مهمی را در افزایش ایمنی و استحکام سازه در پروژه‌های مختلف عمرانی ایفا می‌کند. به لطف این طراحی، ورق‌های کله گاوی می‌تواند از سازه در مقابل اثرات ناشی از اعمال نیروهایی که در حالت عادی برای سازه قابل تحمل نیستند، محافظت کنند. در ادامه، با اینکه ورق کله گاوی چیست، چه کاربردهایی دارد، با چه روش‌هایی نصب می‌شود و چرا وجود آن برای سازه‌های مختلف، بسیار حیاتی است، آشنا خواهید شد.

ورق کله گاوی چیست؟

انواع ورق کله گاوی که با نام‌های دیگری از قبیل ورق روسری یا زیرسری نیز شناخته می‌شوند، نوعی صفحه فولادی از جنس مشابه ورق سیاه هستند که با هدف افزایش مقاومت یک سازه در برابر نیروهای دریافتی، در بخش‌های مختلف سازه‌ها مانند محل اتصال ستون‌ها و تیرها، رمپ، کف یا مواردی از این قبیل، نصب می‌شوند. در صورتی که با ورق سیاه آشنایی ندارید، می‌توانید مقاله ورق سیاه چیست را مطالعه کنید و با ویژگی‌های این محصول آشنا شوید.

ظاهر ورق‌های کله گاوی به شکل آجدار طراحی می‌شود، اما دلیل نام‌گذاری این ورق به دلیل این نوع طراحی نیست. در پروژه‌های ساختمانی، ورق‌های کله گاوی برای نصب روی سازه و ایجاد اتصال بین تیر و ستون با طرحی برش داده می‌شوند که شباهت زیادی به سر گاو دارد و از این‌ رو، این ورق‌ها در بازار ایران با نام ورق‌های کله گاوی شناخته می‌شوند. این نوع برش، نه تنها نصب این ورق‌ها را آسان‌تر می‌کند، بلکه به کمک ضخامت قابل توجه این نوع ورق‌ها، باعث می‌شود که فشارهای وارده بر نقاط اتصال سازه، به شکل یکنواختی پخش شده و اتصالات سازه در زمان تحمل نیروها، دچار آسیب نشود.

ویژگی‌های ورق کله گاوی

انواع مدل‌های ورق‌های کله گاوی به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، گزینه‌های بسیار مناسبی برای استفاده در سازه‌های مختلف با هدف تقویت توانایی سازه در مقابل نیروهای مختلف هستند. این ویژگی‌های خاص عبارتند از:

• ضد لغزش بودن: برجستگی‌های سطحی روی انواع ورق‌های کله گاوی باعث افزایش اصطکاک می‌شود و خطر لیز خوردن روی این ورق‌ها را کاهش می‌دهد.
• مقاومت بالا: انواع ورق‌های کله گاوی در مقایسه با اغلب ورق‌های فولادی پرکاربرد در پروژه‌های عمرانی، ضخامت بیشتری دارند و با تکیه بر این ضخامت، می‌توانند در مقابل فشار و وزن بالا، به خوبی مقاومت کنند.
• قابلیت برش و جوشکاری: مانند سایر ورق‌های فولادی، انواع ورق‌های کله گاوی را نیز می‌توان به‌راحتی برش داده و سپس توسط جوشکاری به سطوح مورد نظر متصل کرد.
• ظاهر خاص: به لطف طراحی آجدار و جالب ورق‌های کله گاوی، این نوع ورق علاوه بر درون سازه‌های عمرانی مختلف، گاهی در نمای بیرونی پروژه‌های دکوراتیو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اهمیت ورق کله گاوی در پروژه‌های عمرانی و ساختمان‌سازی

هر سازه‌ای که در پروژه‌های عمرانی مختلف مانند ساختمان، پل و… ساخته می‌شود، تحت تاثیر نیروهای مختلفی مانند وزن خود سازه، بارهایی مانند اثاثیه، ماشین‌آلات و انسان‌ها و نیروهای محیطی مانند باد و زلزله قرار می‌گیرد. اگر نقاط اتصال ساختمان ضعیف باشند، به مرور زمان ممکن است این نیروها باعث آسیب به سازه و کاهش شدید پایداری آن شوند. به کمک ورق‌های کله گاوی، این نیروها به‌طور یکنواخت در سازه مورد نظر توزیع شده و با تقویت اتصال‌های سازه، دوام و پایداری سازه افزایش می‌یابد.

علاوه بر این مورد، طراحی آجدار ورق‌های کله گاوی به این محصول امکان می‌دهد که لغزش و سایش ناشی از عبور و مرور افراد یا ماشین‌ها را به حداقل برساند. این ویژگی باعث می‌شود که ورق‌های کله گاوی انتخاب بسیار مناسبی نسبت به بسیاری از مدل‌های ورق‌های فولادی برای استفاده در مکان‌هایی مانند پل‌های عابر پیاده، رمپ‌های پارکینگ‌ها و مواردی از این قبیل باشند.

کاربردهای ورق کله گاوی

ورق‌های کله گاوی یکی از انواع ورق‌های پرکاربرد فولادی در صنایع مختلف از جمله پروژه‌های عمرانی هستند. در ادامه، می‌توانید بخشی از کاربردهای وسیع این نوع ورق را مطالعه کنید تا در صورتی که شرایط پروژه شما برای به کارگیری این نوع ورق فولادی مناسب است، از آن استفاده کنید. مهم‌ترین کاربردهای ورق کله گاوی عبارت‌اند از:

• افزایش مقاومت تیر و ستون‌ها در سازه‌های عمرانی
  اتصال ورق روسری و زیرسری در محل اتصال تیر به ستون در ساختمان‌ها یا محل اتصال دو یا چند تیر در سازه‌هایی مانند انواع پل‌های کوچک و بزرگ، مقاومت سازه را در مقابل نیروهای طبیعی و مصنوعی وارد شده به اتصالات سازه تا حد زیادی افزایش می‌دهد و مانع از اعمال نیرو به یک نقطه خاص می‌شود.
• کف‌سازی سطوح صنعتی و پر رفت‌وآمد
  یکی از کاربردهای مهم ورق‌های کله گاوی، استفاده از این نوع ورق در مکان‌هایی مانند رمپ پارکینگ، پله‌های اضطراری فلزی، پل‌های عابر پیاده و کف‌پوش کارخانه‌ها است. این نوع ورق، به دلیل طراحی آجدار خود، احتمال لغزش را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و گزینه بسیار مناسبی برای افزایش ایمنی در این محل‌ها است.
• ساخت سکو و پلتفرم صنعتی
  در خطوط تولید کارخانه‌ها (سکوهای دسترسی و راهروهای بالاسری) یا محیط‌های حساس مانند سکوهای نفتی، استفاده از ورق کله گاوی به دلیل استحکام بالای این نوع ورق، امنیت کارگران و پرسنل مشغول به کار در این محیط‌ها را افزایش می‌دهد.
• کف آسانسورها و بالابرهای صنعتی
  بخش کف آسانسورهای معمولی یا باری و همچنین، بالابرهای صنعتی، نیروی وزن زیادی را در بازه‌های مختلفی در طول روز تحمل می‌کنند. انواع ورق‌های کله گاوی به دلیل استحکام و مقاومت بالا در برابر فشار، گزینه بسیار خوبی برای پوشاندن کف این محیط‌ها هستند.
• کف‌سازی راهروها و پله‌های فلزی در پروژه‌های ساختمانی
  گاهی برای ساخت پله‌های اضطراری یا راهروهای دسترسی در پروژه‌های ساختمانی از این نوع ورق استفاده می‌کنند. علت این انتخاب، جوش‌پذیری بالای این نوع ورق و امکان نصب سریع آن است.
• کف کانتینرها و واگن‌های باری
  در صنایع حمل‌ونقل، کف واگن یا کانتینر باید محکم، بادوام و ضد لغزش باشد. ورق کله گاوی به دلیل طراحی آجدار خود و همچنین ضخامت بیشتر نسبت به اغلب ورق‌های فولادی دیگر، گزینه مناسبی برای این منظور است.
• استفاده تزیینی در طراحی داخلی صنعتی
  به کارگیری ورق‌های کله گاوی در طراحی دکوراسیون‌های مدرن صنعتی، چندان عجیب نیست. این ورق به دلیل ظاهر خاصی که دارد، گاهی اوقات گزینه بهتری برای پوشش دیوار یا سقف نسبت به گزینه‌های دیگر است.

مراحل تولید ورق کله گاوی

روند تولید انواع مدل‌های ورق‌های کله گاوی، تقریباً مشابه بسیاری از ورق‌های فولادی دیگری است که در صنایع مختلف به کار گرفته می‌شوند. برای آشنایی بیشتر شما با این مدل ورق، در ادامه خلاصه‌ای از مراحل تولید ورق‌های کله گاوی آورده شده است:

1. تامین مواد اولیه
   ماده اصلی در تولید انواع ورق‌های کله گاوی، شمش فولادی (بیلت) است که معمولاً به دلیل نیاز این محصول به برش کاری و جوشکاری و همچنین درج آج‌های نسبتاً عمیق، از بین فولادهایی با درجه کربن پایین تا متوسط (مانند گریدهای ST37 و ST52) انتخاب می‌شود.
2. فرایند نورد گرم
   پس از انتخاب شمش مناسب، این شمش‌ها به کمک گرما (حدود ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) در کارخانه نورد گرم، به ورق‌هایی با ضخامت مشخص (به طور مثال ۳، ۵ یا ۱۰ میلی متر) تبدیل می‌شوند.
3. ایجاد آج روی ورق
   پس از انجام نورد اولیه، ورق‌ها از زیر غلتک‌هایی عبور داده می‌شوند تا روی سطح ورق طرح‌های برجسته یا همان آج ایجاد شود. انجام این فرایند حساسیت زیادی دارد؛ زیرا باید عمق و فاصله آج‌ها کاملاً یکنواخت باشد.
4. برش و سایزبندی
   پس از آج‌زنی، ورق‌ها در ابعاد استاندارد (معمولاً ۱×۲ متر، ۱٫۲۵×۲٫۵ متر، یا ۱٫۵×۶ متر) برش داده می‌شوند. این ابعاد معمولاً ثابت نیستند و با توجه به سفارش مشتری، امکان انجام برش با اندازه‌های سفارشی نیز وجود دارد.
5. کنترل کیفیت
   در مرحله نهایی، ضخامت، کیفیت آج، یکدستی سطح و همچنین، مقاومت فیزیکی ورق بررسی می‌شود. اگر نقصی در هر یک از این بخش‌ها داشته باشد، ورق‌ها دوباره به چرخه تولید باز می‌گردند تا فراوری شده و مراحل قبلی دوباره روی آنها انجام شود.
6. گالوانیزه شدن (در صورت نیاز)
   برخی از پروژه‌ها به دلیل شرایط خاصی که دارند، نیازمند مدل‌هایی از ورق کله گاوی هستند که در برابر رطوبت و خوردگی مقاوم باشد و زنگ نزند. در این حالت، باید ورق کله گاوی گالوانیزه شود. در این فرایند، سطح روی ورق با لایه‌ای از روی (Zinc) پوشش داده می‌شود تا ورق خاصیت ضدزنگ بودن را به دست آورد.

مزایا و معایب ورق کله گاوی

اگر مقایسه‌ای بین قیمت ورق سیاه و قیمت ورق‌های خاصی مانند کله گاوی داشته باشید، می‌بینید که انواع ورق‌های کله گاوی، محصولاتی گران‌تر نسبت به ورق‌های معمولی مانند ورق سیاه هستند، اما این موضوع نباید به یک ویژگی بد از این محصول در ذهنتان تبدیل شود و مزایای متعدد این ورق ارزشمند را نادیده بگیرید. در ادامه، می‌توانید با مهم‌ترین مزایا و معایب انواع ورق کله گاوی آشنا شوید تا در زمان انتخاب یک ورق مناسب برای پروژه‌های خود، ورق های کله گاوی را نیز به عنوان یک گزینه بسیار مناسب و با ارزش خرید بالا بین انتخاب‌های خود در نظر بگیرید. مهمترین مزایا و معایب ورق‌های کله گاوی عبارتند از:

مزایای ورق کله گاوی

• افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای مختلف
• جلوگیری از تمرکز نیروها در یک نقطه و کمک به پخش یکنواخت نیروها در کل سازه
• بهبود ایمنی و دوام ساختمان در طولانی‌مدت
• امکان استفاده در سازه‌های مختلف
• قابلیت استفاده در فضاهای مرطوب (در مدل‌های ساخته شده از فولاد ضدزنگ)
• کاهش خطر لغزش (در کف‌سازی مکان‌هایی مانند رمپ‌ها، پارکینگ‌ها، پله‌های فلزی یا کف تریلی)

معایب ورق کله گاوی

• هزینه بالاتر نسبت به روش‌های سنتی اتصال
• نیاز به تخصص و دقت در نصب
• وزن بالا و نیاز به ابزار مناسب برای حمل به بخش مورد نظر سازه
• گران‌تر بودن نسبت به قیمت ورق سیاه

مقایسه ورق کله گاوی با سایر ورق‌های آجدار پرکاربرد

اگر معیار انتخاب شما برای یک ورق فولادی در پروژه‌های عمرانی یا سازه‌ای مختلفی که در دست دارید، صرفاً آجدار بودن ورق دلخواهتان باشد؛ گزینه‌های دیگری مانند ورق‌های عدسی، شطرنجی، الماسی و… نیز پیشِ روی شما قرار دارند. برای کمک به انتخاب بهتر شما میان ورق کله گاوی و دو مدل از پرکاربردترین ورق‌های آجدار بازار شامل ورق عدسی و شطرنجی، در جدول زیر مقایسه کوتاهی میان این سه ورق انجام شده است و می‌توانید مهم‌ترین ویژگی‌های هر ورق را برای تصمیم‌گیری بهتر مطالعه کنید: