“رکود عمیق” توصیف دقیقی از وضعیت بازار میلگرد در آستانه مرداد 1404 است. بازاری که انتظار می‌رفت با آغاز تابستان و افزایش فعالیت‌های ساختمانی رونق بگیرد، در سایه سنگین جنگ 12 روزه با رژیم صهیونیستی به سکون و تردید فرو رفته است. حتی اعلام آتش‌بس نیز نتوانست فضای بلاتکلیفی حاکم بر بازار فولاد را تغییر دهد یا انگیزه کافی برای گرم شدن تنور معاملات بین خریداران و فروشندگان ایجاد کند.
در غیاب محرک‌های قیمتی و تقاضای موثر، به نظر می رسد رکود تیرماه در مرداد نیز ادامه داشته باشد. ثبات نسبی قیمت میلگرد امروز گواه روشنی بر این وضعیت است. در این مقاله، با ارزیابی رفتار بازار میلگرد در تیر ماه، به پیش بینی قیمت میلگرد در مرداد 1404 می پردازیم. این تحلیل می‌تواند به فعالان بازار کمک کند تا با آگاهی بیشتر برای خرید یا فروش میلگرد در ماه جاری تصمیم بگیرند.
ارزیابی وضعیت بازار میلگرد در ماه تیر
تا پیش از حملات اسرائیل در روزهای پایانی خرداد، بازار میلگرد وضعیت آرام و کم‌نوسانی را سپری می‌کرد. با وجود روند نزولی قیمتها که ناشی از کمبود تقاضا و رکود ساخت و ساز بود، معاملات میلگرد همچنان به طور عادی در جریان بود. اما شروع جنگ و فضای ناشی از ترس و بی‌ثباتی، معادلات بازار را بر هم زد و بازار میلگرد به حالت رکود شدید فرو رفت.
وضعیت جنگی، زنجیره تامین فولاد را به دلیل ناامنی و آسیب به برخی زیرساخت‌ها دچار اختلال کرد. هم‌زمان، بحران‌های داخلی مانند توقف پروژه‌ها، تعطیلی بورس کالا، جهش نرخ ارز و اختلال در صادرات، فشار مضاعفی بر بازار وارد کرد. در نتیجه، هرچند بازار به طور رسمی تعطیل نبود، اما عملا امکان خرید و فروش وجود نداشت.
بازگشایی بازار پس از پایان جنگ 12 روزه نیز با رکود و بلاتکلیفی همراه بود. علاوه بر شوک جنگ، مواضع تند آمریکا، تهدید اروپا به فعالسازی مکانیسم ماشه و نگرانی از بازگشت تحریم‌ها فضای انتظار را در بازار حفظ کرد. هم‌زمان، ناترازی انرژی، خاموشی‌های گسترده و فشارهای اقتصادی، این وضعیت را تشدید کرد.
در چنین فضای پرریسکی طبیعی بود که فعالان بازار با احتیاط رفتار کنند. کارخانه‌ها با مدیریت موجودی از ریزش قیمتها جلوگیری کردند و فروشندگان عمده نیز هر کدام بسته به شرایط، سیاست قیمتی متفاوتی را در پیش گرفتند.
رکود ساخت و ساز باعث افت محسوس تقاضا شد و خریداران عمده تنها در موارد ضروری حاضر به خرید و ذخیره‌سازی میلگرد بودند. اغلب خریداران ترجیح دادند منتظر روشن شدن چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی و مشخص شدن کف قیمتی بمانند. سرمایه‌گذاران نیز به معاملات کوتاه‌مدت و سفته‌بازی روی آوردند.
عرضه محدود و تقاضای ضعیف، حجم معاملات را پایین نگه داشت. به همین دلیل، قیمت میلگرد در اغلب روزهای تیرماه ثابت بود و تنها نوسانات جزئی داشت. برای نمونه، قیمت میلگرد اصفهان در ابتدای تیر نسبت به ماه گذشته تا حدودی افزایش داشت، اما در ادامه، تحت فشار نبود تقاضا، روند نزولی را در پیش گرفت. سایر برندها نیز تغییرات قیمتی ناچیزی داشتند که تاثیر محسوسی بر روند بازار نداشت.
پیش بینی قیمت میلگرد در مرداد 1404
اگر در ماه مرداد تحول قابل‌توجهی در عرصه سیاسی و اقتصادی کشور رخ ندهد، رکود تیرماه احتمالا در مرداد نیز ادامه خواهد یافت. شواهد نشان می‌دهد که در شرایط فعلی، قیمت میلگرد بیش از آنکه تحت تاثیر قیمت جهانی فولاد، نرخ ارز یا پیامدهای جنگ 12 روزه باشد، تحت تاثیر سطح عرضه و تقاضا است.
در این فضا، دو سناریو برای آینده بازار محتمل است:
نخست، شوک مثبت به بازار در نتیجه گشایش‌های سیاسی و اقتصادی که می‌تواند تقاضا را رونق داده و باعث تحرک در بازار شود.
دوم، شوک منفی به بازار در اثر تشدید بحران‌های اقتصادی یا تنش‌های سیاسی که می‌تواند، هر چند به صورت مقطعی، باعث افزایش قیمتها و عمیق‌تر شدن رکود شود.
در چنین شرایطی، فعالان بازار باید با نگاه محتاطانه به تحولات مرداد بنگرند و بر مبنای تحلیل دقیق شرایط و سناریوهای محتمل تصمیم‌گیری کنند.
بنابراین، شناخت متغیرهای کلیدی موثر بر این سناریوها، برای پیش بینی قیمت میلگرد در مرداد 1404 ضروری است. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل می‌پردازیم:
ادامه مذاکرات هسته‌ای با کشورهای غربی
مذاکرات غیر مستقیم ایران با سه کشور اروپایی در تاریخ 3 مرداد 1404 در استانبول برگزار شد. همچنین، نماینده ویژه امریکا در امور خاورمیانه از احتمال از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای با ایران در آینده نزدیک خبر داده است. هر چند هنوز زمان و مکان دور بعدی مذاکرات به طور رسمی اعلام نشده است، اما در صورت احیای مذاکرات و مشاهده نشانه‌های مثبت، می توان به ایجاد تحرک در بازار امیدوار بود.
نتیجه این مذاکرات، هر چه که باشد، اثر تعیین‌کننده‌ای بر بازار فولاد و به ویژه میلگرد خواهد داشت، زیرا قیمت میلگرد به عنوان یک کالای استراتژیک به شدت به وضعیت کلان سیاسی و اقتصادی کشور وابسته است.
در سناریوی خوش‌بینانه، پیشرفت ملموس مذاکرات و کاهش تنش‌ها با امریکا و اروپا، می‌تواند سایه جنگ را تا حد زیادی از کشور دور کرده و جوّ امید را در بازارهای اقتصادی حاکم کند. به این ترتیب، انتظارات تورمی کاهش می‌یابد و نرخ ارز تثبیت یا تعدیل خواهد شد. با کاهش نرخ ارز، هزینه مواد اولیه و تولید کاهش می‌یابد که به طور مستقیم منجر به کاهش قیمت تمام‌شده میلگرد و محصولات فولادی خواهد شد.
علاوه بر این، تنش‌زدایی با غرب و گشایش اقتصادی ناشی از برداشتن تحریم ها می‌تواند مسیر صادرات محصولات فولادی را هموار کند و در عین حال، موجب رونق گرفتن فعالیت‌های عمرانی در کشور شود. مجموعه این عوامل می‌توانند در میان‌مدت بازار را از حالت رکود خارج کرده و تحرک نسبی را به آن بازگردانند.
در نقطه مقابل، بی‌نتیجه ماندن یا به بن‌بست رسیدن مذاکرات باعث تداوم فضای بدبینی و ترس از تنش بیشتر در بازار خواهد شد. این وضعیت می‌تواند به رشد نرخ ارز، شوک قیمتی و رکود عمیق‌تر منجر شود که نتیجه آن از بین رفتن فرصت‌های صادراتی و حتی تعطیلی برخی واحدهای تولیدی خواهد بود.
رکود ساخت و ساز و وضعیت تقاضای داخلی
فشارهای اقتصادی در سال‌های اخیر باعث کاهش چشمگیر پروژه‌های ساختمانی و عمرانی در هر دو بخش خصوصی و دولتی شده است. این رکود که حالا با شرایط جنگی و اقتصادی تشدید شده، یکی از عوامل تعیین‌کننده در قیمت روز میلگرد است. بررسی نمودار سه ماهه قیمت میلگرد زاگرس روند نزولی و کم نوسان بهای این محصول را نشان می‌دهد که بازتابی از نبود تقاضای موثر در بازار است.
هر چند ماه مرداد به دلیل گرمای هوا معمولا زمان اوج فعالیت‌های ساختمانی است، اما در وضعیت رکود اقتصادی فعلی، امید چندانی نمی‌رود که بازار کساد ساخت و ساز رونق بگیرد و سرمایه‌گذاران به این حوزه بازگردند.
در چنین شرایطی، تنها اجرای پروژه های عمرانی بزرگ مانند طرح ملی مسکن می تواند تقاضای واقعی میلگرد را افزایش دهد. در غیر این صورت، تقاضا همچنان محدود باقی خواهد ماند و تاثیر چندانی بر قیمتها نخواهد داشت.
نوسانات نرخ دلار
نرخ ارز بلافاصله پس از شروع جنگ، جهش شدیدی را تجربه کرد و وارد کانال 95 هزار تومان شد. اما در ادامه، به دلیل عرضه گسترده و نبود تقاضای واقعی در بازار با افت شدیدی روبرو شد. قیمت دلار در روزهای انتهایی تیرماه نوسانات محدودی داشت و معاملات نقدی در 31 تیر با نرخ 88 هزار و 50 تومان آغاز شد. با این حال، این قیمت شکننده است و انتظار می‌رود نرخ ارز در ماه مرداد باز هم دچار نوسان شود.
کارشناسان معتقدند ثبات نسبی بازار ارز بیشتر تحت تاثیر سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، از جمله فشار بر صرافی‌ها، کاهش رشد نقدینگی و محدودسازی اعتبارات بانکی بوده است. اما در صورت تداوم فضای مبهم سیاسی و بن‌بست در مذاکرات دیپلماتیک، دلار نمی‌تواند این کانال را حفظ کند و احتمال جهش دوباره آن وجود دارد.
از یک سو، از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای و کاهش تنش‌های منطقه‌ای می‌تواند به تثبیت نرخ دلار در مرداد کمک کند. از سوی دیگر، مواضع سخت‌گیرانه آمریکا درباره غنی‌سازی در خاک ایران، تهدید اروپا به فعالسازی مکانیزم ماشه و نیز زمزمه خروج از معاهده NPT، همراه با تهدیدات اسرائیل می‌تواند به عنوان محرک رشد قیمت دلار در بازار عمل کند.
افزایش قیمت دلار به طور مستقیم بر هزینه تولید فولاد و میلگرد تاثیرگذار است. به همین دلیل، با افزایش قیمت ارز انتظار می‌رود که بازار فولاد نیز به سمت رشد قیمتها به ویژه در محصولاتی مانند میلگرد و تیرآهن حرکت کند. این روند ممکن است باعث افزایش خریدهای احتیاطی و تشدید سفته‌بازی در بازار میلگرد شود.
وضعیت تولید و عرضه در سایه تداوم قطع برق
محدودیت‌های شدید مصرف برق که در ماه‌های اخیر بر صنایع بزرگ کشور، از جمله صنایع فولادی وضع شده، باعث کاهش تولید میلگرد و سایر مقاطع فولادی در مقایسه با سال‌های گذشته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد با شروع زودهنگام خاموشی‌ها از فروردین ماه، تولید فولاد کشور در سه‌ماهه نخست سال 1404 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 4.8 درصد کاهش داشته است. در همین بازه، تولید مقاطع طویل مانند میلگرد و تیرآهن نیز با کاهش 7.6 درصدی مواجه شده است [منبع].
تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که محدودیت برق صنایع معمولا تا نیمه شهریور ماه که پایان پیک تابستانی است، ادامه می‌یابد. با اوج‌گیری گرما در مرداد و اولویت دولت برای تامین برق خانگی، انتظار می‌رود فشار بر صنایع برای کاهش ظرفیت تولید ادامه یابد که به معنای کاهش حجم عرضه میلگرد و سایر مقاطع فولادی در بازار و زیان مالی تولیدکنندگان خواهد بود.
در صورتی که با وارد مدار شدن نیروگاه‌های جدید بخشی از این محدودیت‌ها برطرف شود، می‌توان انتظار داشت تولید میلگرد افزایش یافته و منجر به افزایش عرضه و شکست قیمتها در بازار شود. با این حال، تداوم بحران انرژی و خشکسالی شدید، احتمال کاهش محدودیت‌ها در کوتاه‌مدت را ضعیف می‌کند.
قیمت فولاد جهانی و سایر مواد اولیه
در تیر ماه، قیمت جهانی فولاد به دلیل افت تقاضا در چین و بالا گرفتن جنگ تجاری کاهش یافت. این روند نزولی در سطح جهانی، در بازار داخلی ایران نیز بازتاب یافت و تولیدکنندگان را ناچار به کاهش قیمت‌های خود کرد. در حال حاضر نوسانات شدیدی در بازار جهانی فولاد مشاهده نمی‌شود، اما اگر قیمت جهانی در ماه مرداد وارد فاز اصلاح نشود یا با کاهش بیشتری مواجه شود، احتمال افت بیشتر قیمت میلگرد در بازار داخلی نیز وجود خواهد داشت.
به طور مشابه، قیمت مواد اولیه مانند قراضه آهن و شمش فولادی نیز در تعیین قیمت میلگرد موثر هستند. بهای این مواد در ماه‌های اخیر به دلیل کاهش تقاضای کارخانه‌ها تقریبا باثبات یا نزولی بوده است. اما اگر به دلیل افزایش قیمت جهانی یا اختلال در واردات، قیمت مواد اولیه در مرداد افزایش یابد، می‌تواند با بالا بردن هزینه‌های تولید باعث افزایش قیمت میلگرد، از جمله قیمت میلگرد راد همدان شود.
استراتژی خرید میلگرد در ماه مرداد 1404
با گذر از شرایط بحرانی و برقراری امنیت نسبی در دوران پساجنگ شرایط، هر چند به تدریج، در حال بازگشت به وضعیت عادی است. انتظار می‌رود با افزایش تدریجی سطح تقاضا در کشور روند اصلاح قیمتها نیز آغاز شود. با این حال، نمی‌توان انتظار داشت که بازار میلگرد در مرداد یا حتی اواخر تابستان رونق قابل‌توجهی یابد، زیرا آثار روانی ناشی از جنگ تا مدت‌ها در ذهن فعالان اقتصادی باقی خواهد ماند و سایه این رکود بدون شک بر معاملات ماه‌های آتی نیز سنگینی خواهد کرد.
در نبود چشم انداز روشن از وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور، بازار میلگرد، مانند سایر بازار های مالی، در مرداد نیز در فضای انتظار به سر خواهد برد. به همین دلیل، پیش بینی می‌شود فعالان بازار در ماه پیش رو نیز محتاطانه عمل کرده و از انجام مبادلات سنگین و پرریسک خودداری کنند.
کارشناسان بازار فولاد به افرادی که قصد خرید و فروش میلگرد را دارند، توصیه می‌کنند که از استراتژی‌های احتیاطی و مدیریت ریسک در تصمیم‌گیری‌های خود استفاده کنند. البته اجرای موثر این استراتژی‌ها در گرو آگاهی از تحولات سیاسی، نوسانات نرخ ارز و رصد مداوم قیمت آهن و میلگرد از منابع معتبری مانند وب‌سایت فولادسل است.
شاه حسینی، کارشناس فروش میلگرد در شرکت فولادسل، در این باره معتقد است: “در شرایط نامطمئن کنونی، تنها در صورتی باید اقدام به خرید کرد که نیاز واقعی به میلگرد وجود داشته باشد. برای کاهش ریسک و کنترل سود و زیان، ما به خریداران توصیه می‌کنیم که از استراتژی خرید پلکانی و تدریجی استفاده کنند و نیاز خود را در زمان‌های مختلف تامین کنند. راهکار دیگر برای خریداران عمده، خرید اعتباری میلگرد با استفاده از اسناد اعتباری یا ال سی است. ال سی به شما امکان می‌دهد بدون نگرانی از افزایش احتمالی قیمت، خرید خود را با قیمت روز و اعتبار بانکی انجام دهید و پرداخت را به زمان دیگری موکول کنید.”