ورق‌های آهن سیاه که به ورق‌های فولادی سیاه نیز معروف هستند، یکی از پرکاربردترین فرآورده‌های فولاد هستند که در صنایع مختلف به کار گرفته می‌شوند. ورق سیاه با خواص و کاربردهای متمایز خود، نقش مهمی در پروژه‌های ساخت و ساز و مهندسی ایفا می‌کند. از اجزای ساختاری ساختمان گرفته تا تزئینات و دکور سازی، ورق‌های آهن سیاه دوام، استحکام، جذابیت و کارایی بالایی را ارائه می‌دهند. در این مقاله به طور دقیق به بررسی این فراورده فولادی پرداخته و ویژگی ها، کاربردها و مزایایی که برای بخش‌های مختلف به همراه دارند را بررسی می‌کنیم.
تفاوتی ندارد در این زمینه حرفه‌ای باشید یا صرفا در مورد این فراورده کنجکاو هستید، در این مطلب از دانش نامه فولادسل می‌خواهیم به سوالاتی نظیر ورق سیاه چیست؟ پاسخ دهیم همچنین شما را با انواع و کاربرد ورق سیاه در صنایع مختلف آشنا کنیم و به سوالاتی از قبیل روش نورد گرم در تولید ورق گرم چیست؟ ورق گرم نورد شده چیست؟ پاسخ دهیم.
پادکست مطلب
به آن دسته از همراهان که زمان کافی برای مطالعه مقاله ندارند، پیشنهاد می‌دهیم پادکست صوتی و اختصاصی مقاله ورق سیاه چیست را گوش دهند تا از محتوای کامل مقاله و استفاده بهینه از اطلاعات آن در پروژه‌های خود بهره‌مند شوند.
ورق سیاه چیست و دلیل نام گذاری آن
یکی از ابتدایی ترین فرآورده‌های فولادی ورق سیاه است که طی فرایند نورد گرم، در دمای 930 درجه سانتیگراد، تولید می‌شود. به دلیل تغییر رنگ سطح خارجی این فرآورده حین تولید، به حالت مات، تیره و کدر، اصطلاح ورق سیاه برای نامگذاری این محصول استفاده می‌شود. به دلیل تولید این فرآورده طی نورد گرم، در بازار با نام ورق گرم نیز شناخته می‌شود. ورق‌های سیاه با توجه به تنوع در نوع فولاد مورد استفاده در ساخت، ضخامت و ابعاد، به عنوان عمده‌ترین محصول تولیدی در کارخانجات بزرگ فولادی شناخته می‌شوند. این تنوع در ابعاد و ضخامت ورق سیاه، امکان استفاده گسترده آن در صنایع مختلف را فراهم می‌کند. انواع ورق سیاه در ضخامت‌های 20 میلی متر تا 10 سانتیمتر با قابلیت انعطاف‌پذیری مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شود. این محصول در بازار به دو صورت رول و شیت در ابعاد مختلف در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد.
از مهمترین مزایای ورق سیاه این است که به خوبی گالوانیزه می‌شود. همین باعث می‌شود تا محصولات ساخته شده با ورق سیاه را بتوان پس از اتمام فرآیند ساخت، طی فرایند گالوانیزاسیون، گالوانیزه نمود تا مقاومت بالاتری در برابر خوردگی و زنگ زدگی پیدا کنند.
همچنین شما می‌توانید ویدئو زیر را در این باره مشاهده نمایید:
انواع ورق سیاه کدامند؟
همانطور که اشاره کردیم، ورق سیاه از عمده‌ترین و پرکاربردترین فرآورده‌های کارخانجات فولادی است. به همین منظور در انواع مختلفی دسته‌بندی و تولید می‌شود تا بتوان آن را با توجه به کاربرد، انتخاب و خریداری نمود. حالت ارائه و گرید ساخت ورق سیاه، اصلی‌ترین دسته‌بندی‌های این فراورده فولادی را تشکیل می‌دهند تغییر آلیاژهای به کار رفته در مرحله تولید، گریدهای مختلف ورق سیاه را راهی بازار می‌کند. از پرکاربردترین گریدهای مصرفی این ورق، میتوان به گریدهای ST37، ST52 اشاره کرد. ورق سیاه را میتوان بسته به نوع حالت و گرید آلیاژ دسته بندی کرد.
دسته بندی ورق سیاه بر اساس حالت
در ادامه به انواع مختلف ورق سیاه می‌پردازیم:
- کلاف ورق سیاه (رول شده)
نوع خاصی از ورق‌های سیاه هستند که با عرض‌های یک تا دو متر با ضخامت 2 تا 15 میلیمتر ساخته می‌شوند. این نوع ورق سیاه به دلیل ضخامت قابلیت رول شدن دارد. کلاف ورق سیاه در عرض‌های 1.25، 1.5 و 2 متر با طول دلخواه قابل ارائه می‌باشد.
- ورق فابریک یا شیت
ورق فابریک نوع دیگری از دسته بندی ورق گرم است که بسته به کاربری، طی فرایند تولید در کارخانه با ابعاد مشخصی برش خورده و لبه‌های آن پرداخت شده است. این ورق با ضخامت بالای 15 میلیمتر تولید می‌شود. ورق سیاه فابریک به دلیل دقت در ابعاد برش و نداشتن شکستگی و کج شدگی، از ورق‌های با کیفیت به حساب می‌آیند. ورق فابریک در انواع ورق گالوانیزه، ورق استیل و ورق روغنی در بازار موجود می‌باشد.
طبقه بندی ورق بر اساس کاربرد و گرید
ورق سیاه با توجه به کاربرد گسترده در صنایع مختلف، به دو نوع صنعتی و معمولی طبقه‌بندی می‌شود. نوع کلی‌تر دسته بندی این فراورده بر اساس گرید ساخت آن صورت می‌گیرد. در این رده‌بندی، هرچقدر عدد کنار نماد ST کمتر باشد، ورق نرم‌تر و انعطاف پذیرتر است و هر چقدر بالاتر باشد، درجه سختی و عدم فرم پذیری ورق افزایش می‌یابد. رایج‌ترین گریدهای تولید شده این محصول بر اساس کاربرد، در زیر بررسی شده‌اند.
- ورق سیاه معمولی ST37:
این ورق‌ها که با ضخامت 2 تا 15 میلیمتر و درصد پایین کربن تولید می‌شود، دارای وزن کم، انعطاف پذیری بالا، استحکام و جوش پذیری قابل قبولی هستند. از ورق سیاه معمولی اغلب در صنایع ساختمان‌سازی و یا ساخت سوله استفاده می‌شود.
ورق صنعتی که با درصد کربن بالا تولید می‌شود، سختی بسیار بالا و شکل‌پذیری پایین‌تری دارد. با توجه به سختی بالای این فراورده، میتوان از آن در صنایع خودرو سازی، ساخت ماشین آلات و پتروشیمی استفاده نمود.
عوامل تعیین کننده قیمت ورق سیاه
از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت انواع ورق سیاه میتوان به پارامترهایی نظیر برند تولید کننده، کارخانه و گرید ورق سیاه اشاره نمود. چرا که گرید هر ورق را آلیاژهای به کار رفته در آن مشخص می‌کند که به دلیل تفاوت در کاربری، در قیمت ورق سیاه تاثیرگذار هستند. با این حال مواردی مانند ابعاد، ضخامت و وزن ورق و عواملی از جمله هزینه حمل و نقل محصول و میزان عرضه و تقاضا، بر قیمت ورق آهن تاثیر گذارند. با توجه به اینکه بخشی از این محصولات از طریق واردات تامین می‌شوند، نوسانات قیمت ارز می‌تواند به طور مستقیم بر قیمت اثرگذار باشد.
خرید ورق سیاه از یک نمایندگی فروش و یا فروشگاه معتبر بهترین راه برای تضمین بهترین قیمت انواع ورق سیاه است. فولادسل به عنوان برترین تامین‌کننده حوزه فولاد با عضویت در اتحادیه آهن و فولاد کشور، از تامین کنندگان ورق سیاه با بهترین قیمت بازار است. با خرید انواع محصولات در حوزه فولاد و آهن از فولادسل، می‌توانید یک خرید امن را تجربه نمایید!
مراحل ساخت ورق گرم
همانطور که پیش از این گفتیم، مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت ورق سیاه، شمش و گندله است. در ادامه به بررسی مراحل تولید ورق سیاه می‌پردازیم.
- در ابتدا شمش و مواد اولیه در کوره‌های قوس الکتریکی تحت دمای 1100 درجه سانتی گراد ذوب می‌شوند. ایجاد تغییراتی در آلیاژهای به کار رفته در مواد اولیه در این مرحله، گریدهای مختلف ورق سیاه را تولید می‌کند.
- مواد مذاب در قالب‌های مستطیلی قرار گرفته و به شکل تختال در آمده و با دمای 1200 درجه سانتیگراد، انعطاف پذیری آنها افزایش می‌یابد. در همین مرحله طی فرآیند نورد گرم پوسته‌ای از اکسید روی محصول شکل می‌گیرد که قبل از نورد فشاری، از سطح تختال پاکسازی می‌شود.
- در مرحله بعد، به منظور بهبود خواص فیزیکی، ورق طی نورد خشن، نورد تخت یا همان نورد فشاری تختال‌ها از بین غلطک‌های هیدرولیکی، عبور می‌کنند و ورق‌هایی با ضخامت و ابعاد مشخص به فرم کلاف یا شیت تولید می‌شود.
- در مرحله خنک‌سازی ورق‌های تولید شده به سمت رول جمع‌کن هدایت می‌شوند. در این مرحله دمای ورق‌ها تا 580 درجه سانتی گراد، کاهش داده می‌شود.
- مرحله نهایی، شامل وزن کشی، بسته بندی، چاپ برند و مشخصات کارخانه روی محصول است.
مشخصات فنی ورق گرم چیست؟
از مشخصات فنی این نوع ورق میتوان به درصد شکل‌پذیری، انعطاف‌پذیری، ابعاد و ضخامت آنها اشاره داشت. لازم به ذکر است ورق‌های گرم به دو صورت شیت و رول، در بازار عرضه می‌شود. همچنین ضخامت آن به طور مستقیم در وزن و کاربرد ورق سیاه تاثیرگذار است. در ادامه مشخصات وزنی دقیق در قالب جدول استاندارد ورق سیاه در اختیار شما قرار داده شده است:
نحوه محاسبه وزن ورق سیاه
محاسبه وزن ورق سیاه به شما به عنوان خریدار ورق سیاه، کمک می‌کند تا با توجه به فاکتورهای ظاهری و مشخصات فنی ورق سیاه، ورق با وزن مناسب را برای کاربری مورد نظر خود انتخاب کنید تا از بهترین قیمت ورق سیاه در هنگام ثبت سفارش خرید بهره‌مند شوید. برای محاسبه وزن ورق سیاه، ابتدا باید ابعاد مشخصات ورق را بدانیم. فرمول محاسبه وزن ورق به صورت زیر است:
وزن (کیلوگرم) = طول (متر) × عرض (متر) × ضخامت (میلیمتر) × چگالی آهن
در این فرمول، چگالی آهن یا گرماژ ویژگی مهمی است که به وزن واحد ورق اشاره دارد و بر اساس وزن هر متر مربع ورق محاسبه می‌شود. اطلاعات گرماژ معمولاً در برچسب‌ها یا مستندات فنی ورق‌ها قابل دسترسی است. با استفاده از این فرمول و در نظر گرفتن واحد های اندازه‌گیری مناسب (متر برای طول و عرض و میلیمتر برای ضخامت)، میتوان وزن کل ورق را با دقت محاسبه نمود. این محاسبات برای تخمین هزینه‌ها، مدیریت موجودی و برنامه‌ریزی پروژه‌های صنعتی بسیار حیاتی و کاربردی است.
| جدول استاندارد وزنی برخی از ضخامت‌های ورق سیاه | ||||
|---|---|---|---|---|
| ردیف | طول (mm) | عرض (mm) | ضخامت (mm) | وزن (kg) |
| 1 | 2000 | 1000 | 2 | 32 |
| 2 | 2000 | 1000 | 3 | 48 |
| 3 | 2000 | 1000 | 4 | 64 |
| 4 | 2000 | 1000 | 5 | 80 |
| 5 | 2000 | 1000 | 6 | 96 |
| 6 | 6000 | 1500 | 8 | 576 |
| 7 | 6000 | 1500 | 10 | 720 |
| 8 | 6000 | 1500 | 12 | 864 |
| 9 | 6000 | 1500 | 15 | 1080 |
| 10 | 6000 | 1500 | 20 | 1440 |
کاربردهای صنعتی ورق سیاه چیست؟
در بخش‌های قبلی به انواع ورق سیاه اشاره کردیم و در مورد مشخصات فنی و مراحل تولید انواع ورق گرم توضیح دادیم. از آنجا که این فرآورده به عنوان یکی از عمده‌ترین تولیدات مقاطع فولادی موارد استفاده بسیاری در صنایع مختلف دارد. اما سوال اینجاست که کاربرد ورق گرم یا ورق سیاه در چه صنایع و کسب و کارهایی بیشتر است. ورق گرم را میتوان زیربنای ساخت و تولید بسیاری از فراورده‌های موجود در بازار از جمله پروفیل های ساختمانی، قطعات خودرو و دیگر محصولات فولادی دانست.
از جمله کاربردهای این مقاطع فولادی، مواردی مانند ساخت تانک ذخیره، طراحی و تولید تجهیزات عظیم صنعتی و یا ساخت گاردریل و تجهیزات ترافیکی قابل ذکر هستند. در ادامه لیستی از انواع کاربرد ورق گرم ارائه شده است:
- ساخت انواع مقاطع فولادی
- ساخت مخازن نگهداری مایعات
- ساخت اسکلت فلزی ساختمان
- ساخت ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی
- صنایع کشتی‌سازی و تجهیزات دریایی
- صنعت اتومبیل‌سازی و ساخت شاسی و بدنه خودرو
مواردی که به آنها اشاره کردیم، تنها بخشی از کاربردهای گسترده ورق سیاه می‌باشند. به طوری که میتوان ادعا کرد علاوه بر موارد فوق، هزاران محصول دیگر با استفاده از انواع ورق سیاه قابل تولید است.
روش تولید ورق سیاه
تولید ورق سیاه یک فرآیند پیچیده و مراحل بسیار مهم در صنعت فولادسازی است. این فرآیند با استفاده از تختال به عنوان ماده اولیه آغاز می‌شود. تختال به دمای حدود ۱۲۸۰ درجه سانتیگراد در کوره پیش گرم گرم می‌شود. حرارت وارده به تختال باعث حل شدن عناصر آلیاژی و حذف عیوب ساختاری می‌شود. سپس تختال از مراحل نورد گرم عبور می‌کند که با کاهش ضخامت و افزایش طول آن، ورق‌های سیاه تولید می‌شوند.
در مراحل نورد، تختال به دماهای بسیار بالا میرسد و از طریق غلتک‌های نورد کمتر می‌شود، که این امر باعث افزایش طول و کاهش ضخامت ورق می‌شود. مراحل نورد خشن و نهایی به ترتیب باعث کاهش ضخامت و افزایش عرض ورق می‌شوند. در نهایت، ورق‌ها از مرحله نهایی خارج شده و تحت عملیات خنک کاری قرار گرفته و به شکل کلاف پیچ آماده می‌شوند. این کلاف‌ها به عنوان محصولات نهایی خط تولید ورق سیاه برای استفاده‌های مختلف ارسال می‌شوند.
ورق گرم به چه شکل‌هایی بفروش میرسد؟
ورق گرم یکی از محصولات مهم صنعت فولادسازی است که به شکل‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود. این نوع ورق به صورت رول، شیت و فابریک به فروش میرسد. در شکل رول، ورق گرم به شکلی استوانه‌ای و پیچیده به فروش میرسد که برای برخی از کاربردها مانند فرآیند‌های پیشرفته‌تر از آن استفاده می‌شود. شیت‌های ورق گرم به صورت صاف و مستقیم به اندازه‌های مشخص و با ضخامت‌های مختلف تولید شده و برای بسیاری از پروژه‌های ساختمانی و صنعتی مناسب هستند. این ورق با ابعاد استاندارد می‌تواند در صنایع مختلف، مانند خودروسازی، ساخت و ساز و تولید لوازم خانگی مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب، انتخاب شکل مناسب ورق گرم وابسته به نوع کاربرد و نیازهای هر صنعت و پروژه‌ای است که این محصولات با تنوع شکل به بازار عرضه می‌شوند.
کارخانجات تولید کننده انواع ورق گرم
در ایران کارخانجات مختلفی، ورق سیاه با ضخامت و ابعاد مختلف تولید می‌کنند. اگر بخواهیم معروف‌ترین و معتبرترین کارخانجاتی که در این حوزه فعالیت دارند، را به شما معرفی کنیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- کارخانه فولاد مبارکه
- کارخانه فولاد کاویان
- کارخانه فولاد اکسین خوزستان
- کارخانه نبرد قطعات
- کارخانه فولاد گیلان
- کارخانه فولاد سمنان
- کارخانه فولاد قائم اصفهان
- کارخانه فولاد خرم آباد
این کارخانجات از پیشروان تولید ورق سیاه فولادی هستند، که علاوه بر تأمین بخش قابل توجهی از بازار فولاد ایران، به دلیل کیفیت بالای تولیدات خود توانسته‌اند با ورود به بازار های جهانی، در ارز آوری کشور نیز موثر واقع شوند. به‌روزرسانی تجهیزات در این کارخانجات، تضمین کننده کیفیت برتر تولید و عرضه انواع فراورده‌های فولادی به بازار بوده است. ظرفیت تولید این کارخانجات به بیش از یک میلیون تن در سال میرسد. تامین ورق گرم دارای استانداردهای بین‌المللی و ملی، تولید انواع تجهیزات صنعتی با کیفیت را تضمین می‌کند.
برخی از نمونه‌های ورق سیاه وارداتی هستند و از کشورهای چین، روسیه و اوکراین تهیه می‌شوند. فولادسل به عنوان تامین‌کننده نیازهای صنایع مرتبط با فولاد، از این کارخانجات تولیدی به منظور تأمین محصولات خود استفاده می‌کند.
مزایای خرید از فولادسل
ما در فولادسل به واسطه سال‌ها فعالیت در حوزه فولاد و ورق آلیاژی، توانسته‌ایم رضایت مشتریان بسیاری را جلب نماییم. مهمترین خدمات ارائه شده توسط فولادسل به مشتریان میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- مشاوره تخصصی رایگان به منظور تشخیص صحیح نیازهای صاحبان صنایع و برای خرید محصول دارای بیشترین مطابقت با نیاز کسب و کار
- ارائه فروش اعتباری آهن آلات (LC) به منظور جبران کمبود نقدینگی به عنوان مهمترین مشکل تولیدکننده و خریدار
- کنترل کیفیت برای بررسی درجه کیفی محصولات و مطابقت آنها با مشخصات درج شده در گواهینامه کالا
- گواهی محصول برای نشان دادن اصالت کالا، مشخصات فنی و کاربردهای محصول خریداری شده
- ارائه نمونه محصول به منظور به نمایش گذاشتن درجه کیفی کالاها و اصالت آنها
- ارائه خدمات حمل سفارشات مشتریان توسط شرکت پترو بار، به عنوان یکی از معتبرترین شرکت های باربری دارای بیمه
این موارد، مهمترین مزایای خرید انواع فولاد آلیاژی از مجموعه فولادسل است.
جمع بندی و سخن پایانی
در این مطلب درباره اینکه ورق سیاه چیست و کاربرد انواع آن سخن گفتیم. عوامل موثر در قیمت ورق سیاه و فرآیند تولید آن را بررسی و معتبرترین کارخانجات تولیدکننده ورق گرم را به شما معرفی کردیم. در پایان به مزایای خرید از فولادسل اشاره کردیم. امیدواریم مطالب مطرح شده در این مقاله، اطلاعات ارزشمندی را پیرامون انواع و کاربرد ورق گرم یا ورق سیاه در اختیار شما قرار داده باشد. در صورت نیاز به دریافت مشاوره رایگان خرید و یا کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره تلفن 02174486 با کارشناسان فولادسل در ارتباط باشید.
چقدر خوبه که پادکست دارید
سلام خانم محمدی. خوشحالیم که از پادکست رضایت داشتید.
قابلیت انعطاف پذیری ورق سیاه به چی بستگی داره؟
مجتبی جان به درصد کربن و آلیاژ بکار رفته در آن بستگی دارد.
الان از کدوم کارخونه ها میشه ورق سیاه با کیفیت خرید؟