ورق فولادی، یکی از فرآورده‌های مهم و پرکاربرد در صنعت فولاد به حساب می‌آید که در تولید محصولات مختلف به کار می‌رود. این نوع ورق، به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد و توانایی تطبیق با نیازهای مختلف صنایع، جایگاه مهمی در بازار فولاد دارد. ورق آهنی با ظاهری منحصر به فرد، توانایی تحمل بارهای سنگین و ایجاد ساختارهای مختلف را در خود جای داده است. اما ورق فولادی چیست؟ در این مقاله، به بررسی مفهوم و کاربردهای این نوع ورق فولادی پرداخته و نوعی از فولاد که توانایی تولید این نوع ورق را داراست، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنین، انواع ورق آهنی با توجه به نحوه تولید و خصوصیات مختلف، مورد بررسی قرار خواهند گرفت تا به مخاطبان نکات کلیدی در خصوص انتخاب و استفاده از این ماده ارائه گردد.
ورق فولادی چیست؟
ورق فولادی، یا ورق آهنی فلزی است که سطح آن مسطح تر از آهن، فولاد و یا هر فلز دیگری است و از شمش فولادی و یا بیلت تولید می شود. ورق فولادی یکی از مهمترین و پرکاربردترین فرآورده های شمش فولاد می باشد. ورق فولادی بر اساس روش تولید و یا مواد خام اولیه نام گذاری می شوند.
استانداردهای ورق فولادی، براساس استاندارد سه کشور می باشد.
- استاندارد DIN آلمان که رایج ترین استاندارد موجود در بازار ایران است.
- استاندارد ASTM آمریکا
- استاندارد GOST روسیه
اگر بخواهیم بدانیم یکی از اصلی‌ترین دلایل تنوع قیمت ورق آهنی چیست، می‌توان به انواع ورق فولادی با استانداردهای مختلف اشاره کنیم. ورق های فولادی با توجه به درصد کربن موجود در آلیاژ آنها (حدود ۰٫۰۲۵ تا ۰٫۰۳ درصد کربن)، فرآیند تولید و آلیاژ های فلز، خواص مختلفی به خود گرفته و در نهایت کاربرد و نامگذاری آنها نیز تحت تاثیر عوامل مذکور، متغیر خواهد بود.
ورق فولادی به عنوان یک محصول پر کاربرد در بین مصالح تولیدی فولاد شناخته شده است. از آن برای ساخت سقف‌های شیروانی، ساخت لوازم و تجهیزات فلزی، در کف سازی، ماشین سازی، کشتی سازی، ساخت آبرو و کانال کولرها و کاربری‌های متفاوت استفاده می‌شود.
یکی از مزایای ورق‌های فولادی، جمع کردن آنها به‌صورت کلاف است و همین موضوع باعث می‌شود که میزان زیادی از آن در حجم کمی قرار گیرد.
ورق‌های فولادی به چندین شکل وجود دارند که عبارت‌اند از:
1. ورق فولادی نورد سرد
یکی از روش های ساخت و گرید ورق فولادی، ورق فولادی نورد سرد است که فرایند ساده ای می باشد. در این روش، شمش آهنی بین دو نورد چرخنده در بالا و پایین قرار میگیرد و با حرکت مداوم و اعمال فشار بر سطح شمش، تغییر شکل می‌دهد. در این روش ورق فولادی قبل از نورد اسید شویی می‌شود و لایه‌های اکسیدی سطح آن پاک‌سازی می‌شوند. در نهایت ورق فولادی تحت عملیات حرارتی و آنیلی شدن قرار میگیرد.
ورق فولادی خارج شده از نورد سرد، کیفیت بالاتری نسبت به ورق فولادی نورد گرم دارد و سطح آن نیز از کیفیت بالاتری برخوردار است. ورق فولادی خارج شده از این قسمت ورق فولادی سفید شناخته می‌شود. ورق‌های خروجی از روش نورد سرد، ورق‌های روغنی هستند که به صورت مجزا به آن می‌پردازیم. قرار گیری شمش آهنی در بین استندهای دو غلتکی یا استند رافینگ که دو نورد چرخنده در بالا و پایین وجود دارد.
مراحل نورد سرد را در ادامه به صورت اختصاری بیان خواهیم کرد:
- قرار گیری شمش آهنی در بین استندهای دو غلتکی یا استند رافینگ که دو نورد چرخنده در بالا و پایین وجود دارد.
- تغییر شکل شمش فولادی، تحت فشار غلتک ها با حرکت پیوسته، که موجب کاهش قطر شمش و افزایش طول و عرض آن می‌گردد.
- اسیدشویی کردن ورق فولادی بدست آمده به منظور از بین رفتن لایه‌های اکسیدی آن
- در نهایت عملیات حرارتی و آنیلی شدن ورق‌ها
تا اینجا دانستیم مراحل تولید نورد سرد ورق آهنی چیست، حال قصد داریم با کاربرد انواع ورق فولادی نورد سرد در صنعت آشنا شویم. ورق‌های نورد سرد نسبت به ورق‌های نورد گرم کیفیت بهتری از نظر استحکام دارند. استحکام این نوع از محصولات بسیار بالا می باشد و از آنجایی که مشتریان در خرید محصولات به استحکام توجه ویژه‌ای دارند از این محصول در در صنعت خودرو و لوازم خانگی استفاده می‌شود.
2. ورق فولادی نورد گرم
در روش نورد گرم به شمش فولادی حرارتی معادل یا 1400 فارنهایت یا بیشتر اعمال می‌شود و شکل‌دهی ورق با حرکت بین این رول‌ها انجام می‌شود.
در این روش به هنگام عبور شمش، یک حرارت مقدماتی به آن اعمال می‌شود تا عملیات شکل‌گیری ورق به شکل مناسبی انجام شود. ورق فولادی خروجی از این فرایند قطری معادل با 16/1 اینچ تا 16/5 اینچ دارد. ورق فولادی خارج شده از این فرایند همان ورق فولادی سیاه است.
جزئیات تولید ورق‌های فولادی بسیار متفاوت است و به طبع این روش‌های متفاوت، انواع گوناگونی از ورق‌ها نیز حاصل می‌شود. تا اینجا دریافتیم انواع ورق فولادی چیست، در ادامه به انواع، روش تولید و کاربرد هر یک از آنها می‌پردازیم.
انواع ورق آهنی چیست؟
ورق های فولادی با توجه به درصد کربن موجود در آلیاژ آنها (حدود ۰٫۰۲۵ تا ۰٫۰۳ درصد کربن) ، فرآیند تولید و آلیاژ های فلز، خواص مختلفی به خود گرفته و در نهایت کاربرد و نامگذاری آنها نیز تحت تاثیر عوامل مذکور، متغیر خواهد بود.
نهایتا ورق های فولادی بر اساس دو مقوله دسته بندی می شوند.
- روش تولید
- مواد خام اولیه
عموماً ورق‌های فولادی با روشی به نام نورد تولید می‌شوند. ورق های فولادی بر اساس روش تولید نورد، به دو دسته ورق نورد سرد و گرم تقسیم بندی می شوند. از انواع کاربرد ورق آهنی می‌توان در موارد مختلف صنعتی و تولیدی استفاده کرد. انواع ورق فولادی چیست و هریک از آنها چه کاربردی در صنایع مختلف دارند؟ در ادامه با ما در دانشنامه فولادسل همراه باشید تا به معرفی انواع ورق و کاربرد آنها در صنعت و یا زندگی روزمره بپردازیم.
ورق سیاه
ورق سیاه که به آنها ورق گرم نیز می گویند در ۲ نوع صنعتی و معمولی و در استانداردهای مختلف تولید می‌شود. برای اندازه گیری کیفیت ورق سیاه از شاخصی به نام ST استفاده می‌شود که این شاخص در ورق بین اعداد St33 تا St52 می‌باشد. این نام گذاری بر اساس مقدار کربن موجود در مواد سازنده ورق است، به گونه‌ای که ورق St33 دارای کمترین مقدار کربن و در نتیجه انعطاف پذیری بیشتر نسبت به سایر کیفیت‌ها و ورق ST52 دارای بیشترین مقدار کربن و در نتیجه انعطاف پذیری خیلی کمی است. کیفیت و مواد به کار رفته در ساختار به طور مستقیم در قیمت ورق سیاه تاثیر گذار است.
این ورق‌ها البته سطح ظاهری مناسبی هم ندارند و به طور معمول صاف و صیقلی نیستند؛ بنابراین بیشتر در مواردی استفاده می‌شوند که شکل ظاهری از اهمیت زیادی برخوردار نیست.
کاربرد انواع ورق سیاه
رایج‌ترین نوع ورق سیاه از نظر کیفیت ST37 است که از نظر سختی و منعطف بودن در حد متوسط قرار دارد و بیشترین کاربرد را برای مصارف ساختمانی از قبیله اسکلت سازی، سوله سازی دارد. اگر بخواهیم به طور خلاصه اشاره کنیم که کاربرد ورق آهنی چیست، می‌توان از انواع موارد کاربرد ورق فولادی سیاه، به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده در پروژه‌های صنعتی از قبیل سد سازی، پروژه‌های پتروشیمی، مخزن سازی
- بدنه خودروها
- ورق کف خودرو
- لوله‌های درزدار
- انواع پروفیل
- تانکرسازی
- کشتی‌سازی
ورق روغنی یا سرد، مادر ورق های پوشش دار
اگر بخواهیم بدانیم پرکاربردترین ورق فولادی چیست، باید به دسته مهم دیگر از انواع ورق فولادی، ورق روغنی یا همان ورق نورد سرد اشاره کنیم. این ورق که خود پایه ساخت انواع ورق آهنی پوشش دار است، در دمایی کمتر از دمای تبلور مجدد تحت عملیات نورد قرار میگیرد. لذا پس از پایان عملیات به علت اختلاف دمای کمتری که با دمای محیط دارد، در طی خنک شدن دمای ورق انقباض کمتری اتفاق می‌افتد. این انقباض کمتر به معنای دقت ابعاد بهتر ورق نسبت به ورق های تولید شده در نورد گرم می‌باشد.
سپس سطح ورق های حاصل از این مرحله روغنکاری می‌شود که این عمل اولا به منظور جلوگیری از خوردگی صورت میگیرد ثانیا سطح ورق را برای انواع پوشش از جمله گالوانیزاسیون و قلع اندود کردن آماده سازی میکند. ضمن اینکه روغنکاری به براقیت، جلا بخشیدن و زیبایی بیشتر سطح ورق کمک میکند.
انواع ورق روغنی معروف در بازار شامل ورق های کششی، نیمه کششی و فوق کششی هستند که به ترتیب گرید آلیاژی آنها St12، St13 و St14 می‌باشد.
کاربردهای ورق روغنی
اگر بخواهیم به طور دقیق بدانیم کاربرد ورق فولادی چیست، باید دقت داشته باشیم که ورق نورد سرد (ورق روغنی ) پایه تولید ورق گالوانیزه (ورق سفید) هستند. از آنجایی که ورق گالوانیزه رنگی خود نیز از ورق گالوانیزه ساخته می‌شود پس در نتیجه پایه و اساس ورق رنگی، ورق روغنی(ورق سرد ) می‌باشد
مهمترین کاربردهای ورق‌های روغنی عبارتند از:
- استفاده در ساخت و تولید لوازم خانگی به دلیل شکل ظاهری و کیفیت مناسب
- تولید لوله‌ها و اتصالات
- ساخت بخش‌هایی از بدنه خودروها
- تولید ورق‌های گالوانیزه
ورق اسید شویی
یکی دیگر از انواع ورق آهنی، ورق اسیدشویی است. پس از تولید ورق در فرآیند نورد گرم، به دلیل حرارت بالای ورق و پاشش مداوم آب بر روی سطح آن برای خنک کاری در فرایند نورد، روی سطح ورق اکسید آهن تشکیل می‌گردد. حال به‌منظور حذف پوسته‌های اکسید شده بر روی سطح ورق فرایند اسید شویی بر روی آن انجام میگیرد.
کاربرد ورق های اسیدشویی
مهمترین کاربرد ورق فولادی اسید شویی شامل موارد زیر می‌شوند:
- یکی از کاربردهای ورق اسیدشویی استفاده به عنوان ورق پایه برای تولید ورق روغنی است.
- استفاده در تولید شاسی و رینگ خودروها
- استفاده در صنایع کشتی سازی ، زیردریایی و تاسیسات دریایی
- ساخت لوله‌های انتقال نفت و گاز
ورق گالوانیزه
یکی دیگر از انواع ورق آهنی، ورق گالوانیزه است. این نوع ورق آهنی چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد؟ ورق گالوانیزه ورقی است که با روی پوشانده شده است که اگر پوشش آن هم شکسته شود، باز هم از زنگ زدن محفوظ می‌ماند. برای تولید ورق‌های گالوانیزه از ورق روغنی استفاده می‌شود و روش کار بدین صورت است که ورق روغنی را در وان مذاب روی غوطه‌ور کرده تا با توجه به ضخامت مورد نظر فلز روی بر سطح ورق قرار گیرد و به این صورت ورق سفید یا گالوانیزه تهیه می‌شود. این ورق ها را در کوره ها، رنگ پاشی می کنند، که از این ورق ها در سقف سالن ها و کانکس ها استفاده می‌شود.
کاربردهای ورق گالوانیزه
این ورق فولادی کاربردهای فراوانی داشته و نسبت به سایر ورق‌ها کاربردشان مشهودتر است. بنابراین، افراد شناخت بیشتری از آنها نسبت به سایر انواع ورق فولادی دارند. تعدادی از مهمترین کاربرد ورق آهن گالوانیزه عبارتند از:
- استفاده برای تولید تانکرهای آب
- ساخت کابینت‌های آشپزخانه
- ساخت سقف سوله‌های گوناگون
- راویزهای ساختمانی و مصالح این چنینی دیگر
- صنعت خودروسازی
- تولید لوله‌های انتقال آب
ورق رنگی
ورق رنگی یکی دیگر از انواع ورق فولادی است که از قرار گرفتن ورق‌های گالوانیزه در کوره‌های رنگ‌پاشی به دست می‌آید. البته پیش از ورود به کوره، فرآیند پولیش کردن، شستن و خشک کردن انجام می‌شود. اما تفاوت ورق رنگی با سایر انواع ورق فولادی چیست؟ ورق رنگی در واقع ورق گالوانیزه‌ای است که با یک پوشش رنگی الکترواستاتیک پوشانده شده. ورق‌های رنگی فولادی با 15 تنوع رنگی تولید و به بازار عرضه می‌شوند و معمولاً در تولید سقف سوله، آلاچیق و شیروانی‌ها، تولید لوازم‌خانگی و اداری، ساخت تجهیزات سرمایشی و گرمایشی و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارد.
در حالت کلی این پلیت‌های فولادی در مواردی که نما و کیفیت ظاهری سطح از اهمیت بالایی برخوردار است، استفاده می‌شوند. برای مثال، از ورق رنگی در نمای داخلی و خارجی ساختمان، سقف‌های شیروانی، سوله، کانتینر، کابینت و بسیاری از تجهیزات اداری استفاده می‌کنند.
کاربردهای ورق رنگی
زمانی که بخواهیم به این موضوع بپردازیم که کاربردهای ورق رنگی به عنوان یکی از انواع ورق آهنی چیست، باید توجه داشته باشیم که ورق رنگی فقط به صورت رول عرضه می‌شود. این محصول تا حدود ۱۵ رنگ مختلف دارد و در ساخت آلاچیق و شیروانی تا لوازم خانگی، نماهای بیرونی و داخلی ساختمان‌ها و تجهیزات سرمایشی و گرمایشی به کار می‌رود.
از این نوع ورق فولادی بیشتر برای مصارفی استفاده می‌شود که هم شکل ظاهری مهم است و هم خاصیت ضد رطوبت و ضد زنگ بودن اهمیت دارد. تعدادی از مهمترین کاربردهای ورق رنگی عبارتند از:
- استفاده در نماهای داخلی و خارجی ساختمان‌ها
- برای تولید بخشی از اجزای اتومبیل‌ها
- استفاده در ساخت لوازم خانگی
- لوازم آشپزخانه
ورق آجدار
ورق آجدار به نوعی ورق فولادی اطلاق می‌شود که بر روی سطح آن با ترتیب و نظم مشخصی برجستگی‌هایی هندسی وجود دارد. از آنجایی که ورق‌های فولادی به‌طور معمول صاف و مسطح هستند، امکان حرکت کردن یا قرار دادن سایر اجسام بر روی آنها وجود ندارد و هر جسمی بر روی آنها به سادگی لیز می‌خورد، به همین منظور و با هدف فراهم کردن امکان حرکت بر روی سطوح فولادی ورق‌های آجدار تولید می‌شوند. اما کاربرد اصلی ورق آجدار به عنوان یکی از انواع ورق آهنی چیست؟
کاربرد ورق آجدار
اصلی‌ترین کاربرد ورق فولادی آجدار، ایجاد اصطکاک است اما با توجه به محل قرارگیری ورق‌ها، از ورق‌های فولادی سیاه یا روغنی برای ساخت آنها استفاده می‌شود و به دو شکل کلاف یا شیت در بازار عرضه می‌شوند.
احتمالاً کاربرد ورق آجدار را در پله‌های پل عابر پیاده یا کف اتوبوس و مترو زیاد دیده‌اید اما در عرشه کشتی‌ها و پله‌های اضطراری هم از همین ورق‌ها استفاده می‌شود. این ورق‌ها همچنین در کف کامیون‌ها یا سطوح دستگاه‌های صنعتی به کار می‌روند.
- کف عرشه کشتی‌ها
- پله‌های اضطراری
- کف پل‌های عابر پیاده
- کف اتاق کامیون‌ها یا وانت‌ها
- سطوح دستگاه‌های صنعتی
ورق قلع اندود
این نوع ورق فولادی یکی از آشناترین ورق‌ها نزد عموم مردم هستند؛ چرا که استفاده بسیاری زیادی از آنها جهت تولید ظروف مواد غذایی وجود دارد. اما علت کاربرد صنعت بسته بندی غذایی این ورق فولادی چیست؟ ورق‌های قلع اندود در دسته ورق‌های پایه روغنی قرار می‌گیرند و در اصطلاح عامیانه به ان‌ها حلب هم گفته می‌شود. برای تولید این ورق‌ها یک لایه قلع بر روی ورق روغنی قرار می‌دهند تا خاصیت ضد زنگ زدگی و ضد خوردگی پیدا کند.
در واقع روش ساخت ورق‌های قلع اندود شباهت زیادی به تولید ورق‌های گالوانیزه دارد. اما نکته مهم این جا است که قلع خاصیت ضد خوردگی بیشتر نسبت به روی دارد، بنابراین در محیط‌های اسیدی هم می‌توان از آن استفاده نمود.
کاربردهای ورق قلع اندود
اگر بخواهیم به این موضوع بپردازیم که کاربرد این نوع ورق آهنی چیست، همانطور که اشاره کردیم می‌توان به راحتی گفت یکی از مهمترین موارد مصرف ورق‌های قلع اندود در صنایع بسته بندی مواد غذایی است. اما علاوه بر این صنعت استفاده‌های دیگری هم از این ورق‌ها می‌شود. تعدادی از رایج‌ترین کاربردهای ورق قلع اندود شامل موارد زیر هستند:
- ساخت وسایل آشپزخانه
- بردها و قطعات الکترونیکی
- ظروف مواد غذایی مانند روغن، کنسرو و غیره
- ظروف برخی نوشیدنی‌ها مانند نوشابه و انرژی‌زا
- ساخت پوسته‌های مناسب برای فیلتر روغن‌ها
- تولید قطعات خودرو
ورق استنلس استیل
برای بررسی این موضوع که چرا ورق استنلس استیل یکی از محبوب‌ترین انواع ورق فولادی چیست، می‌توان به این اشاره داشت و کاربرد ورق فولادی استنلس استیل را در لوازم خانگی، آسانسور ساختمان‌ها، دکوراسیون ساختمان‌های اداری و مسکونی و بسیاری از جاهایی که زیبایی فلز مهم بوده است دیده‌اید. ورق استنلس استیل نیز در برابر رطوبت و اکسیداسیون مقاوم است و به همین دلیل کاربرد منحصر به فردی دارد.
کاربرد ورق استنلس استیل
- سری ۳۰۰ ورق‌های استنلس ضدزنگ هستند. برای ضدزنگ کردن این ورق‌ها از عنصر کروم استفاده می‌شود.
- سری ۴۰۰ این ورق‌ها نیز به دلیل خاصیت جوش‌پذیری و مقاومت بالا در برابر خوردگی بسیار پرکاربرد هستند. از گریدهای مختلف این ورق‌ها برای ساخت وسایل روزمره، اگزوز خودرو، وسایل دکوراسیون منزل و قاشق و چنگال استفاده می‌شود.
- از ویژگی‌های کلی ورق‌های استنلس استیل می‌توان به ظاهر زیبا، مقاومت در برابر خوردگی، قابلیت جوشکاری و ضدزنگ بودن اشاره کرد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود از این ورق‌ها در آسانسورسازی، صنایع غذایی، کشتی‌سازی، هواپیماسازی و ساخت لوازم منزل استفاده شود.
قیمت ورق فولادی
حالا که با انواع ورق آهنی آشنا شدیم، بهتری است بدانیم عوامل موثر در قیمت انواع ورق فولادی چیست؟ خرید ورق فولادی با توجه به عوامل مختلف مانند روش تولید، ضخامت، وارداتی یا داخلی بودن، رنگ ، کارخانه تولیدکننده و … متفاوت خواهد بود. از این رو قیمت ورق را باید در دسته های مختلف ورق روغنی، ورق گالوانیزه، ورق رنگی و با توجه به کاربرد ورق فولادی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
فاکتورهای زیادی مانند روش تولید، ضخامت، وارداتی یا داخلی بودن و رنگ در تعیین قیمت ورق‌های فولادی تاثیرگذار هستند که هر کدام را به‌اختصار شرح می‌دهیم:
- روش تولید: هر چه روش تولید ورق فولادی پیچیده‌تر و پر زحمت‌تر باشد، طبیعتاً کیفیت و قیمت نهایی نیز بالاتر است. مثلاً می‌توانیم به تفاوت قیمت ورق سرد و گرم اشاره کنیم که دقیقاً به دلیل پیچیده‌تر بودن مراحل ساخت پلیت سرد است.
- ضخامت: ضخامت ورق فولادی یکی از عواملی است که بر قیمت نهایی این محصول تاثیرگذار است. البته این عامل متغیر است و به نوع ورقی که انتخاب می‌کنید بستگی دارد.
- وارداتی یا داخلی بودن: در اوضاع اقتصادی عادی، قیمت تمام‌شدۀ ورق‌های فولادی تولید داخل کمتر است. اما هنگامی که تورم بالا می‌رود، دست‌مزد نیروی انسانی نیز افزایش پیدا میکند و عواملی این چنینی قیمت ورق‌های فولادی را افزایش می‌دهد. همچنین دربارۀ شیتهای فولادی وارداتی باید گفت که هر چه قیمت ارز بالاتر برود، قیمت شیتهای فولادی وارداتی نیز بیشتر می‌شود. میزان واردات و صادرات نیز بر قیمت این محصول تاثیرگذار است.
- رنگ: ورق‌های رنگی هم کیفیت و مقاومت بسیار بالاتری دارند و هم زیباترند و وزن کمی هم دارند. مجموعۀ این موارد قیمت نهایی این نوع از پلیت فولادی را افزایش می‌دهد. ورق‌های فولادی رنگی در مقایسه با انواع بی رنگ این محصول، قیمت بیشتری دارند.
شاید برای شما سوال باشد اهمیت دلیل آشنایی با انواع ورق فولادی چیست. از آنجا که خرید انواع ورق آهنی با توجه به ساختار و ویژگی‌های فنی برای مشتریان سخت است. دریافت مشاوره پیش از ثبت سفارش از اهمیت بالایی برخوردار است. از این رو با توجه به نوسانات بازار فولاد می‌توانید برای آگاهی از قیمت دقیق انواع ورق فولادی و یا مشاوره خرید متناسب با کاربرد ورق آهنی آنها با کارشناسان فولادسل از طریق شماره 02174486 تماس بگیرید.