یکی از محصولات فولادی که در اکثر محیط‌های صنعتی، کارگاهی و یا کانال‌ها می‌بینیم، گریتینگ (به انگلیسی: grating) است. این قطعات با ساختاری مشبک، از سازه‌های صنعتی پرکاربرد هستند که به عنوان کفپوش و فیلتر در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گریتینگ به دلیل ویژگی‌های ساختاری منحصر به فردش، انتخاب مناسبی برای استفاده در پروژه‌های صنعتی و شهری است. با توجه به تنوع کاربری این محصول در صنعت ساختمانی، به عنوان سقف‌های کاذب، کفپوش و حتی درپوش بهکار میآید. در این مقاله، قصد بررسی دقیق‌تر گریتینگ، انواع مختلف آن و کاربردهای متنوعش را داریم. با ما همراه باشید تا با این سازه‌ی پرکاربرد آشنا شوید.
گریتینگ چیست؟
گریتینگ یک صفحه مشبک است که با وزن کم، در جنس‌های فلزی و غیرفلزی تولید شده و جزو ورق فولادی محسوب می‌شوند. این محصول با مواد اولیه فولاد یا کامپوزیت و به شکل شبکه‌های مثلثی، مربعی و… ساخته می‌شود.
به‌دلیل استحکام بالا، وزن سبک و مشبکی بودن این محصول، کاربردهای مختلفی مانند فیلتر هوا و نور دارد. قیمت گریتینگ براساس وزن، شکل، خواص فنی و جنس آن تعیین می‌شود.
لازم به ذکر است که گریتینگ به روش دستی یا الکتروفورج تولید، و بسته به کاربردهایش، پوششی از جنس گالوانیزه روی آن اعمال می‌شود که امروز به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
این محصول از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- تسمه
- رابط
- نگهدارنده
- چشمه
گریتینگ فلزی به سبب اینکه قدرت باربری بسیار زیادی دارد و وزن آن نیز در مقایسه با محصولات مشابه به‌مراتب کمتر است، گزینه‌ای ایده‌آل برای آن دسته از پروژه‌های ساختمانی و صنعتی به‌حساب میآید که مؤلفهٔ وزن در آن‌ها بسیار مهم و کلیدی است. در بخش بعدی، به شکل دقیق‌تر ویژگی‌های این محصول را معرفی می‌کنیم تا از جهات گوناگون با آن آشنا شوید.
انواع گریتینگ چیست؟
انواع گریتینگ بر اساس مواد اولیه به کار رفته در ساختار تولید، به دو دسته اصلی فلزی و غیر فلزی تقسیم بندی می‌شوند که در ادامه به بررسی و معرفی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
دسته بندی گریتینگ بر اساس جنس
گریتینگ بر اساس جنس ساخت به دو دسته فلزی و غیر فلزی (کامپوزیتی) طبقه‌بندی می‌شود که در ادامه به بررسی این دو نوع می‌پردازیم.
گریتینگ فلزی
گریتینگ فلزی با استفاده انواع فلزات و فرآورده‌های فولادی ساخته می‌شوند که بدون محدودیت در ابعاد مورد نظر مشتری قابل عرضه هستند. با توجه به مقاومت بالای فلزات، گریتینگ فلزی در تولید انواع پله و کفپوش بهکار می‌رود و برای افزایش ماندگاری آن، از روش‌های گالوانیزاسیون و یا رنگ استفاده می‌کنند. در گریتینگ گالوانیزه، وجود یک لایه فلز روی با ضخامت حدود 90 میکرون، باعث جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی آن می‌شود.
گریتینگ‌های فلزی با توجه به مواد اولیه به کار رفته در ساختارشان، به شرح زیر دسته بندی شده‌اند:
- گریتینگ استیل: نوع خاصی از گریتینگ‌های فلزی هستند که با استنلس استیل تولید شده‌اند و از مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی برخوردارند. بیشترین کاربرد این نوع گریتینگ در صنایع داروسازی، غذایی، شیمیایی و آشپزخانه‌های صنعتی است و با توجه به ظاهر براق، در محیط‌هایی که زیبایی بصری اهمیت دارد، استفاده می‌شود.
- گریتینگ چدنی: این نوع از گریتینگ به‌دلیل ساختار مقاوم و مستحکم، برای مواردی که تردد خودرو زیاد است، بهکار میآید. با در نظر گرفتن قابلیت تحمل فشار بالا در گریتینگ چدنی، این مدل مناسب استفاده به‌عنوان درپوش کانال آب، حاشیه خیابان‌ها و رمپ پارکینگ است. با توجه به قالب گیری چدن، این محصول با طول 50 و عرض بین 13 تا 20 سانتی‌متر تولید می‌شود. از این نوع گریتینگ اغلب در محیط‌هایی با تردد خودروهای سنگین بین 25 تا 40 تن استفاده می‌کنند.
- گریتینگ آلومینیوم: وزن پایین، کیفیت، مقاومت بالا و جذب کم آلودگی در گریتینگ آلومینیوم نسبت به سایر انواع آن، باعث استقبال از این محصول شده است.
- گریتینگ گالوانیزه: گریتینگ گالوانیزه فرآورده فولادی است که برای بالا رفتن مقاومت در برابر خوردگی، ضربه، رطوبت و ظاهری زیبا پوشش گالوانیزه گرم روی آن اعمال می‌شود.
- گریتینگ مضرس: گریتینگ مضرس به گریتینگ آجدار هم معروف است. دندا‌نه‌های موجود در این محصول موجب کاهش لغزندگی می‌شود و در مکان‌های مرطوب، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گریتینگ غیر فلزی (گریتینگ کامپوزیتی)
گریتینگ فایبرگلاس یا کامپوزیتی از انواع گریتینگ غیر فلزی هستند که به خاطر داشتن برتری‌های ساختاری، نسبت به نیاز مشتریان در بازه گسترده‌ای قابل بکارگیری است. از این نوع گریتینگ در محیط‌های آزمایشگاهی، صنایع غذایی، آزمایشگاه‌ها، کارخانجات بهداشتی، صنایع پزشکی و داروسازی و سایر محیط‌های صنعتی استفاده می‌شود.
طبقه‌بندی براساس ساختار و اجزا تشکیل دهنده
اگر بخواهیم به این نکته بپردازیم که انواع طبقه بندی ورق گریتینگ چیست، باید به طبقه بندی گریتینگ بر اساس ساختار و اجزا تشکیل‌دهنده‌اش اشاره داشت که به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود. این دسته‌بندی بر اساس انتخاب و تولید اجزا تشکیل‌دهنده آن انجام می‌شود:
- گریتینگ تسمه در تسمه: در این نوع گریتینگ، تسمه‌های باربردار به صورت عرضی با تسمه‌های رابط که در طول قرار دارند، به هم متصل شده و شبکه گریتینگ را تشکیل می‌دهند. استفاده از این نوع گریتینگ به دلیل استحکام بالا مناسب صنایع سبک و سنگین است.
- گریتینگ تسمه در نیم‌تسمه: در این نوع گریتینگ، نیم‌تسمه‌ها همان تسمه‌های رابط (طولی) هستند که با ابعاد کوچک‌تر به منظور کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرند. با اینکه این نوع گریتینگ از استحکام خوبی برخوردار است، در مواردی که نیاز به تحمل بار سنگین وجود ندارد، استفاده می‌شود.
- گریتینگ تسمه در میلگرد: در این نوع گریتینگ، به جای تسمه به عنوان رابط از میلگردهای ساده یا آجدار استفاده می‌شود که به طور موثر در کاهش وزن گریتینگ و قیمت تمام شده آن تاثیرگذار خواهد بود.
- گریتینگ تسمه در چهار پهلو تابیده: در ساختار این نوع گریتینگ، پروفیل‌های چهارپهلو با ابعاد یکسان و مشخص جایگزین تسمه و میلگرد شده‌اند.
هر یک از انواع گریتینگ بر اساس نیازمندی‌ها و شرایط مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تقسیم بندی گریتینگ بر اساس ظاهر
گریتینگ براساس شکل ظاهری و فرآیند تولید مختلفی که دارد، به سه دسته تقسیم می‌شود. این دسته‌بندی‌ها اسلات، پانچ و مشبک هستند که در انواع ساختار شبکه‌ها طبقه‌بندی می‌شوند و در موارد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در گریتینگ اسلات شبکه‌ها به شکل حفره‌هایی در لاین‌های موازی قرار گرفته‌اند. در گریتینگ پانچ، شبکه‌ها از طریق پانچ شدن به شکل مربع یا دایره ساخته می‌شوند.
اگر در ساختار شبکه‌های گریتینگ فقط از تسمه و نیم تسمه به شکل مربع یا مستطیل استفاده شده باشد، در دسته‌بندی گریتینگ مشبک طبقه‌بندی می‌شوند. این تنوع در تقسیم‌بندی گریتینگ از لحاظ ظاهر، می‌تواند در مقاومت ساختار آن، تاثیر زیادی بگذارد.
تقسیم بندی بر اساس مقاومت وزنی استاندارد
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، گریتینگ بر اساس وزن و استحکام در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ویژگی‌ها بر اساس ضخامت، جنس ساختار و ابعاد گریتینگ تعیین می‌شود که بر اساس استانداردهای بین المللی در چندین کلاس کاربردی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به برخی از مهمترین کلاس‌های استاندارد پرکاربرد گریتینگ اشاره خواهیم کرد.
کلاس A15
این کلاس استاندارد گریتینگ قابلیت تحمل وزن تا یک و نیم تن به ازای محور‌های خودرو را دارد. با این حال از کلاس A15، اغلب در محیط‌های فاقد خودرو به خصوص بخش‌هایی که با تردد عابرین پیاده همراه هستند، مانند آشپزخانه‌های صنعتی، موتورخانه و … استفاده می‌شود.
کلاس B125
با توجه به قابلیت تحمل وزن تا 12 تن در این کلاس، از آن در محیط پارکینگ‌ها، رمپ‌ها و سطوح شیب‌دار، پوشش کف در کارخانجات صنعتی و تولیدی و محیط‌های مشابه استفاده می‌شود.
کلاس C250
این کلاس با قابلیت تحمل وزن تا 25 تن، برای استفاده در محیط‌هایی که تردد ماشین آلات سنگین وجود دارد مناسب است.
کلاس F900
استفاده کلاس F900 استاندارد گریتینگ به دلیل قابلیت تحمل وزن تا 90 تن، در ساختار فرودگاهها و موارد مشابه مورد توجه مشتریان قرار گرفته است.
کاربرد گریتینگ چیست؟
حال که آشنایی مختصری با این محصول و ویژگی‌های گوناگون آن داریم، زمان مناسبی است که به سراغ بیان کاربردهای آن برویم و بگوییم که چنین صفحاتی با ظاهر خاص و مزیت‌های متعدد، دقیقاً در چه موقعیت‌هایی به کار می‌روند و چه مشکلی را حل می‌کنند. پیش از پرداختن به کاربردهای کلی این محصول، باید این مسئله را هم در نظر داشته باشید که مدل‌های متنوع این محصول، مانند انواع ورق گالوانیزه گریتینگ یا فایبرگلاس، کاربردهایی دارند که صرفاً مختص به خودشان است و مربوط به همهٔ نمونه‌های این محصولات نمی‌شود.
کاربردهای این دسته از صفحات مشبک به شرح زیر است:
- کف‌سازی و ساخت پلههای فلزی یکی از برجسته‌ترین کاربردهای این دسته از محصولات است. معمولاً پله‌‌ی کارخانهها از این جنس هستند.
- از این محصول در ساخت فیلترهای جریان آب استفادهٔ زیادی می‌شود، چرا که قادرند ناخالصی‌های فیزیکی بزرگ را به‌سادگی از جریان مایعات خارج کنند.
- صفحات مشبک فلزی به‌عنوان دریچه‌هایی برای بهبود چرخش هوا و کمک به تهویه به کار می‌رود.
فرایند ساخت گریتینگ
در پروسه تولید گریتینگ از دو روش تولید با روش جوش و الکتروفورج بهره می‌برند که در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم.
تولید گریتینگ با روش جوش CO2
طی فرآیند ساخت گریتینگ با روش جوش CO2 ابتدا سوراخ‌ها و شیارهایی روی تسمه ایجاد می‌کنند و پس از آن با استفاده از جوش CO2 رابط‌ها به آن متصل می‌شوند. در این پروسه از دستگاه‌ها و تجهیزات پیشرفته جوش CO2 استفاده می‌شود. در کنار مزایای این نوع از گریتینگ، کاهش استحکام سازه به خاطر شیارهای متوالی روی تسمه از معایب این روش تولید به حساب میآید. اگر قصد گالوانیزاسیون این محصول را داشته باشید، با توجه به شیارهای روی آن، پوشش فلز روی، به درستی بر سطح اعمال نمی‌شود و احتمال زنگ زدگی را به دنبال خواهد داشت.
تولید با روش الکترو فورج یا ماشینی
روشی که امروزه به عنوان شیوه نوین تولید گریتینگ به کار گرفته می‌شود، الکتروفورج است. در این روش تولید، استحکام گریتینگ بیشتر است و وزن آن کاهش می‌یابد. باید توجه داشته کنید که در روش تولید گریتینگ با الکتروفورج، تطابق ضخامت و ابعاد قطعات از اهمیت بالایی برخوردار است در صورتی که در فرآیند CO2 این الزام وجود ندارد. طی این فرآیند، تسمه‌های باربر و رابط‌ها به طور منظم روی هم قرار می‌گیرند و پس از آن با عبور جریان برق و پرس، به یکدیگر متصل می‌شوند.
مزیت‌های روش الکتروفورج نسبت به روش جوش
تا به اینجای کار دو روش ساخت گریتینگ را برایتان توضیح دادیم. اما تفاوت‌های دو روش تولید گریتینگ چیست؟ روش الکتروفورج نسبت به روش جوش امروزی‌تر است و در آن به‌وسیله جریان برق و شوکی که به ساختار محصول وارد می‌شود، متریال ذوب شده و در نهایت گریتینگ ساخته می‌شود.
به‌طور کلی به گریتینگ فولادی که روی آن گالوانیزه قرار دارد، الکتروفورج می‌گویند. در این نوع میلگرد یا چهارپهلو در شیار به‌وجود میآید و مرحله جوشکاری با دستگاه جوش مقاومتی، به‌صورت دستی انجام می‌شود.
3 مدل معروف ورق گریتینگ چیست و چه کاربردهایی دارد
این محصولات بر اساس نوع چشمه‌ها و جنس نوارهای فلزی که در ساخت آن‌ها استفاده شده، به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. آشنایی با این مدل‌های متنوع از جهات گوناگونی حائز اهمیت است، چراکه در مسائل بسیار زیادی مانند ویژگی‌های فنی، ترمودینامیک و مکانیکی این محصولات تأثیرگذار است.
ما در ادامهٔ این بخش، به سه مورد از نمونه‌های پرکاربرد این محصول که در جنس‌های گوناگونی تولید شده‌اند، یعنی گریتینگ گالوانیزه، استیل و آلومینیوم می‌پردازیم، ویژگی‌های هر مورد را بیان می‌کنیم و خواص آن‌ها را هم برمی‌شماریم.
گریتینگ استیل
تسمه یکی از مهمترین قسمت‌ها در این صفحات است و به شکل دقیق، تعیین می‌کند که محصول پیش روی ما از چه میزان قدرت و استحکام برخوردار است. حالا تصور کنید که اگر این تسمه‌ها از جنس استیل ضدزنگ که یک آلیاژ فولادی است، تولید شده باشند، محصول نهایی یک نوع گریتینگ استیل به‌حساب میآید.
این دسته از محصولات به سبب آلیاژ پایه (استنلس‌استیل) مقاومت بالایی در برابر اکسید آهن، اسیدها و بازها دارند و از جهت عملیات حرارتی و شکل‌پذیری نیز بسیار ایده‌آل هستند. البته نباید این مسئله را فراموش کنیم که قیمت هر مترمربع گریتینگ استیل به‌مراتب بیشتر از سایر مدل‌های این محصول است.
گریتینگ آلومینیوم
بخش‌های اصلی این محصول که بیشترین تأثیر را در ایجاد یک مقاومت کاربردی برای افزایش باربری دارند، از جنس آلومینیوم هستند. این فلز پرکاربرد به دلیل وزن کمتر در مقایسه با سایر ورق‌های فلزی (مثل استیل، چدن و گالوانیزه) گزینه‌ای مناسب برای آن دسته از پروژه‌هاست که وزن کلی سازه در مرکز توجه قرار دارد. لازم به ذکر است که آلومینیوم مقاومت بالایی در برابر خوردگی‌های رایج مانند آب، هوا و رطوبت دارد و این نکته یکی دیگر از مزیت‌های این محصول به‌حساب میآید.
گریتینگ گالوانیزه
گالوانیزه عنوانی است که به آن دسته از ورق‌های فولادی داده می‌شود که با یک پوشش از جنس روی و قلع، مقاوم‌سازی شده‌اند؛ این مسئله باعث می‌شود که محصولات گالوانیزه مقاومت بالایی در برابر آسیب‌های محیطی و زنگ‌زدگی پیدا کنند و طول عمر آن‌ها به میزان زیادی افزایش پیدا کند. صفحات مشبک گالوانیزه به سبب اینکه قیمت کمتری در مقایسه با گزینه‌های استیل دارند، معمولاً در پروژه‌های نه‌چندان مهم به کار گرفته می‌شوند؛ البته این نکته را هم مدنظر داشته باشید که استیل مقاومت بیشتری در مقایسه با مدل‌های گالوانیزه دارد.
ایمنی کار با گریتینگ
استفاده از گریتینگ به عنوان یکی از روش‌های معمول برای افزایش ایمنی در محل کار، به ویژه در راه‌روها و مناطقی که امکان خطر لغزش یا سقوط اشیا وجود داشته باشد، به شمار میآید. این قطعه با استفاده از برش‌های کوچک طراحی شده که موجب افزایش اصطکاک بین پا و سطح زمین می‌شود و از خطرات لغزش جلوگیری کند. همچنین، سطح باز آن اجازه می‌دهد تا جریان فاضلاب و هوا، به‌راحتی از آن عبور داشته باشد، که این امر نیز بهبود شرایط ایمنی و کاهش خطرات مرتبط با محیط کار را به دنبال دارد.
عوامل موثر بر قیمت گریتینگ
مانند هر مقطع فولادی دیگری، قیمت از مهمترین عوامل موثر در خرید گریتینگ است که براساس چندین عامل متفاوت تعیین می‌شود. این پارامترها شامل وزن کلی محصول، جنس استفاده شده، شکل هندسی و ابعاد، مشخصات فنی مثل ضخامت و ارتفاع میله‌ها و فاصله بین آن‌ها و نوع پوشش سطحی گریتینگ است. در اغلب موارد، پس از تولید گریتینگ با استفاده از روش‌های جوش CO2 یا الکتروفورج، برای افزودن ویژگی مقاومت در برابر خوردگی، پوشش گالوانیزه روی محصول اعمال می‌شود. این پوشش گالوانیزه از جنس فلز روی است که به عنوان یک لایه حفاظتی، مانع از زنگ زدگی و خوردگی گریتینگ می‌شود. هر یک از این عوامل می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت نهایی گریتینگ تاثیرگذار باشند و تفاوت‌های قابل توجهی در قیمت و کیفیت محصول تولید شده، ایجاد کنند.
سخن پایانی
حال که به انتهای مقاله رسیده‌ایم، امیدواریم به طور کامل متوجه کاربرد گریتینگ گالوانیزه شده باشید. در ضمن به بررسی انواع گریتینگ از لحاظ جنس، ساختار و استاندارد پرداختیم که آگاهی از این موضوعات باعث می‌شود خریدی مطابق با نیازهایتان داشته باشید. اگر هنوز سوالی در ذهنتان وجود دارد و یا قصد خرید و استعلام قیمت مقاطع فولادی را دارید، با کارشناسان ما در فولادسل در ارتباط باشید تا شما را به بهترین شکل ممکن راهنمایی کنند.