انواع میلگرد و مشخصات آن‌ها را بشناسید!

میلگردها، (میلگرد به انگلیسی: rebar: reinforcing bar) این عناصر اساسی و قدرتمند در ساخت و ساز، نقش کلیدی در تضمین استحکام و پایداری سازه‌ها دارند. اگر به دنبال اطلاع از قیمت میلگرد و کاربردهای مختلف آن هستید، این مطلب می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد. اما آیا می‌دانید انواع مختلفی از میلگردها وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند؟ از میلگردهای ساده که به‌طور عمومی استفاده می‌شوند تا میلگردهای ویژه با قابلیت‌های مقاومتی منحصر به فرد، هر کدام از این انواع می‌تواند برای پروژه‌های مختلف انتخابی هوشمندانه باشد. بیایید امروز در فولادسل با هم به دنیای متنوع میلگردها نگاهی بیندازیم و دریابیم که کدام نوع برای نیاز شما مناسب‌تر است!

میلگرد چیست؟

میلگردها، قطعات فولادی به شکل میله‌ای هستند که برای تقویت سازه‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این میلگردها به دلیل مقاومت بالا در برابر تنش و کشش، به عنوان آرماتور در ساخت و ساز به کار می‌روند. میلگردها انواع مختلفی دارند که بر اساس اندازه، گرید، جنس و شکل آج تقسیم‌بندی می‌شوند. به طور کلی، استفاده از میلگردها در سازه‌ها، باعث افزایش استحکام و طول عمر آنها می‌شود و به همین دلیل در صنعت ساختمان سازی بسیار مهم هستند.

انواع میلگرد

میلگردها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که شامل سایز و گرید، جنس و استاندارد هستند. این دسته‌بندی‌ها به مهندسان و معماران کمک می‌کند تا میلگرد مناسب را بر اساس نیازهای خاص پروژه انتخاب کنند. برای مثال، برخی میلگردها به‌طور خاص برای تحمل بارهای سنگین طراحی شده‌اند، در حالی که برخی دیگر به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، در مکان‌های خاص یا در شرایط جوی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تنوع باعث می‌شود که میلگردها کاربردهای گسترده و متنوعی داشته باشند. در ادامه به بررسی انواع میلگرد براساس پارامترهای مختلف می‌پردازیم.

انواع میلگرد براساس ظاهر

میلگردها بر اساس شکل ظاهری به دو شکل تفاوت سطح و حالت تقسیم می‌شوند:

انواع حالت ظاهری میلگردها

• میلگرد کلاف (Wire Rod Coil):
  نوعی میلگرد با سایز پایین است که به شکل کلاف‌های پیچیده شده تولید می‌شود و در پروژه‌های عمرانی و ساختمان‌سازی کاربرد گسترده‌ای دارد. این نوع میلگرد از عملیات نورد بر روی شمش و اسلب به دست می‌آید و به دو نوع آلیاژی و غیرآلیاژی تقسیم می‌شود. شکل کلافی آن به دلیل انعطاف‌پذیری بالاتر، برای سازه‌های پیچیده و جایی که خم‌کاری بیشتری لازم است، مناسب‌تر است. در زبان عامیانه، “کلاف” اشاره به چیزی دارد که به شکل دایره‌ای و پیچیده قرار گرفته باشد، مانند نخ‌هایی که به دور چرخ پیچیده می‌شوند.
• میلگرد شاخه‌ای
  میلگرد شاخه‌ای به میلگردهایی گفته می‌شود که در قالب شاخه‌های مستقیم و به طول‌های استاندارد، معمولاً ۱۲ متری، تولید و عرضه می‌شوند. این میلگردها به دلیل ساختار سخت و عدم قابلیت خم‌پذیری بالا، به شکل مستقیم بسته‌بندی و ذخیره می‌شوند. برای بسته‌بندی میلگردهای شاخه‌ای از یک ورق نازک فلزی به نام بندیل استفاده می‌شود. بندیل، میلگردها را در کنار هم نگاه می‌دارد و علاوه بر سهولت در جابه‌جایی، بسته‌بندی کم‌هزینه‌ای را فراهم می‌کند.

انواع میلگرد بر اساس نوع سطح

در صنعت، اغلب از میلگردهای ساده استفاده می‌شود، زیرا این نوع میلگردها به دلیل سطح صاف و یکنواخت خود، برای ساخت قطعات و سازه‌های فلزی که نیاز به جوشکاری و تغییر شکل دارند، مناسب‌تر هستند. اما در صنعت ساختمان‌سازی، بیشتر از میلگردهای آجدار استفاده می‌شود. میلگرد آجدار به دلیل سطح برجسته‌ای که دارد، باعث ایجاد اتصال بهتر و مقاوم‌تر با بتن می‌شود و در نتیجه برای سازه‌های بتنی که نیاز به تحمل بارهای مختلف دارند، بسیار ضروری است. این تفاوت‌ها در نوع میلگردها به نیازهای خاص هر صنعت مربوط می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد این تفاوت‌ها می‌توانید به مقاله “تفاوت میلگرد صنعتی و ساختمانی” مراجعه کنید.

میلگردها از لحاظ ظاهری به دو دسته اصلی ساده و آجدار تقسیم می‌شوند که مشخصات آن‌ها به شرح زیر است:

• میلگرد ساده
  این نوع میلگردها سطحی صاف دارند و بیشتر برای جوشکاری و آهنگری استفاده می‌شوند. میلگرد ساده به‌دلیل ساختار نرم‌ترش، به آسانی قابل شکل‌دهی است و معمولاً در نقاطی که نیاز به استحکام کمتری وجود دارد، کاربرد دارد.
• میلگرد آجدار
  این میلگردها دارای آج‌های برجسته بر روی سطح خود هستند که باعث افزایش چسبندگی آنها با بتن می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که میلگرد آجدار در سازه‌های بتنی و پروژه‌های ساخت‌وساز که نیاز به مقاومت بالاتری دارند، بسیار مورد استفاده قرار گیرند. البته لازم به ذکر است که در مقاله “میلگرد آجدار چیست؟” به شکل کامل این مقطع را مورد بررسی قرار دادیم.

انواع میلگرد براساس سایز و گرید

میلگردها براساس سایز و گرید به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی به مهندسان و پیمانکاران کمک می‌کند تا بهترین گزینه‌ها را برای پروژه‌های مختلف انتخاب کنند. چهار گرید اصلی میلگرد عبارتند از: A1، A2، A3 و A4. هر یک از این گریدها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند که در زیر به تفصیل بررسی می‌شود.

• میلگرد A1

  میلگرد A1 به عنوان میلگرد ساده یا نرم شناخته می‌شود و هیچ نوع آج بر سطح آن وجود ندارد. این میلگرد در دسته میلگردهای نرم قرار می‌گیرد و از لحاظ استحکام نسبت به میلگردهای آجدار، ضعیف‌تر است. میلگرد A1 معمولاً برای کارهایی مانند جوشکاری و اتصالات انقباضی در سازه‌ها به کار می‌رود. این میلگرد دارای تنش جاری 2300 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و تنش گسیختگی 3800 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است. همچنین، میزان تغییرات پلاستیکی آن به حدود 25 درصد می‌رسد. یکی از ویژگی‌های مثبت میلگرد A1، قابلیت برش و خمش آسان آن است، که باعث می‌شود در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار گیرد.

• میلگرد A2

  میلگرد A2 دارای آج‌های مارپیچی و موازی است و به عنوان میلگرد نیمه سخت شناخته می‌شود. این میلگرد با علامت مشخصه S340 نیز معرفی می‌شود و از لحاظ مقاومت، نسبت به میلگرد A1 قوی‌تر است. جوشکاری روی میلگرد A2 پیشنهاد نمی‌شود، اما در صورت نیاز، امکان انجام آن وجود دارد. مقاومت این میلگرد در برابر تنش‌های سیکلی بالاتر از میلگرد A1 است، به این معنا که میلگرد A2 در برابر خستگی و ترک‌ها مقاوم‌تر است. این میلگرد بیشتر در مش‌بندی و خاموت‌زنی تیرچه‌ها، تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شود و به عنوان میلگرد ساختمانی شناخته می‌شود.

• میلگرد A3

  میلگرد A3 یک نوع میلگرد آجدار با آج‌های جناغی است و به عنوان میلگرد اصلی سازه شناخته می‌شود. این میلگرد دارای مقاومت بالایی در برابر نیروهای کششی و فشار است و در پروژه‌های بزرگ ساختمانی و عمرانی به کار می‌رود. از آنجایی که میلگرد A3 سختی بیشتری دارد، خم‌پذیری کمی دارد و بیشتر به عنوان خاموت، سنجاقی و دورگیر به کار می‌رود. تنش نسبی پلاستیکی این میلگرد 14 درصد است و از روش ترمکس در تولید آن استفاده می‌شود. ترمکس یک روش تولید است که در آن دما و سرعت سرد شدن تحت کنترل قرار می‌گیرد، که موجب افزایش استحکام میلگرد می‌شود.

• میلگرد A4

  میلگرد A4، با آج‌های مرکب و طراحی خاص، به عنوان میلگرد آج مرکب شناخته می‌شود. این نوع میلگرد بیشتر در پروژه‌های خاص و سازه‌هایی که نیاز به استحکام بالا دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. میلگرد A4 به دلیل پیچیدگی در تولید و هزینه‌های بالا، کمتر در پروژه‌های ساختمانی عمومی استفاده می‌شود و معمولاً در پروژه‌های بزرگ و صنعتی به کار می‌رود.

در نهایت، برای انتخاب بهترین میلگرد، تفاوت‌های موجود بین گریدهای A1، A2، A3 و A4 باید به دقت بررسی شود. میلگرد A1 دارای استحکام کمتری نسبت به سایر انواع میلگرد است که معمولاً برای ساخت و سازهای سبک و سازه‌های غیرمقاوم به فشارهای زیاد استفاده می‌شود. میلگرد A2 نسبت به A1 کمی مقاوم‌تر است و به دلیل انعطاف‌پذیری بالاتر، در پروژه‌هایی که نیاز به شکل‌دهی خاص دارند، کاربرد بیشتری دارد. میلگرد A3 از استحکام بالاتری برخوردار است و به‌طور عمده در ساخت سازه‌های بتنی و اسکلت فلزی کاربرد دارد. در نهایت، میلگرد A4 که معمولاً از جنس آلیاژهای مقاوم‌تر است، در پروژه‌هایی که نیاز به مقاومت بسیار بالا در برابر شرایط سخت دارند، مانند سازه‌های صنعتی و پروژه‌های دریایی، استفاده می‌شود. در این میان، تفاوت میلگرد A2 و A3 و A4 عمدتاً در میزان استحکام و کاربرد آن‌ها در پروژه‌های مختلف مشخص می‌شود، که به انتخاب صحیح نوع میلگرد کمک می‌کند.

دسته‌بندی میلگرد بر اساس سایز

میلگردها از سایز کلاف شروع می‌شوند و در سایزهای مختلفی از 8 تا 50 در بازار عرضه می‌شوند. این تنوع سایز به مهندسان این امکان را می‌دهد که میلگرد مناسب برای هر پروژه را انتخاب کنند. استفاده صحیح از میلگردها و انتخاب درست آن‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر روی کیفیت و ایمنی سازه داشته باشد.

به طور کلی، شناخت انواع میلگرد براساس سایز و گرید به مهندسان و پیمانکاران این امکان را می‌دهد که انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند. این انتخاب‌ها می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روی هزینه‌ها، کیفیت و دوام سازه‌ها داشته باشد و در نهایت منجر به بهینه‌سازی فرآیند ساخت و ساز گردد.

انواع میلگرد براساس جنس

یکی از راه‌های دسته‌بندی میلگردها، جنس آن‌هاست که به طور مستقیم بر روی کاربرد و ویژگی‌های آن‌ها تأثیر می‌گذارد. در بازار فولاد، انواع مختلفی از میلگردها با جنس‌های مختلف وجود دارد. در ادامه به بررسی رایج‌ترین انواع میلگرد براساس جنس آن‌ها می‌پردازیم.

میلگرد اروپایی

میلگرد اروپایی یکی از مصالح اصلی در ساخت‌ و سازهای سنگین و باربر است و در کشورهای اتحادیه اروپا کاربرد وسیعی دارد. میلگرد اروپایی با ترکیب کیفیت و قدرت بالا، پاسخگوی نیازهای ساخت‌وساز مدرن بوده و نقش اساسی در پروژه‌های عمرانی مهم مانند بزرگراه‌ها، راه‌آهن و زیرساخت‌های جدید ایفا می‌کند. با رشد سریع ساخت‌وساز در این منطقه و افزایش نیاز به زیرساخت‌های مستحکم و طولانی‌مدت، تقاضا برای میلگرد در اروپا بیشتر شده است. این رشد باعث رقابت شدید بین تولیدکنندگان میلگرد در بازار شده و زمینه‌ساز پیشرفت فناوری‌های تولید و استفاده از میلگردهای مقاوم‌تر و باکیفیت‌تر گردیده است.

به‌طور کلی، میلگردهای اروپایی با استانداردهای بالا، کاربردی‌ترین و مناسب‌ترین گزینه برای پروژه‌های پیچیده و زیرساخت‌های بزرگ به‌شمار می‌آیند و به طراحان و مهندسان امکان ساخت سازه‌هایی مستحکم و بادوام را می‌دهند.

میلگرد فولاد کربنی

میلگرد فولاد کربنی یکی از متداول‌ترین انواع میلگرد است. این میلگرد به دلیل ترکیب الیاف کربن و رزین پلیمری، دارای ویژگی‌های برجسته‌ای مانند ضد حریق بودن، مقاومت در برابر خوردگی و وزن سبک است. از میلگردهای فولاد کربنی در ساخت چرخ‌دنده‌ها، میل‌لنگ‌ها و غلتک‌ها استفاده می‌شود. این ویژگی‌ها آن را به گزینه‌ای عالی برای پروژه‌های خاص تبدیل کرده است.

میلگرد اپوکسی

میلگرد اپوکسی، که به عنوان میلگرد سبز نیز شناخته می‌شود، از آرماتورهای آجدار با مقاومت بالا در برابر خوردگی به شمار می‌رود. این میلگرد به ویژه در ساخت طبقات زیرین ساختمان‌ها به کار می‌رود و افزایش استحکام بتن را تضمین می‌کند. میلگرد اپوکسی به عنوان جایگزینی مناسب برای میلگردهای فولادی در محیط‌های مرطوب و خورنده شناخته شده است.

میلگرد گالوانیزه

میلگرد گالوانیزه با پوششی از فلز روی تولید می‌شود که این لایه به عنوان مانعی در برابر عوامل خورنده عمل می‌کند. فرآیند گالوانیزاسیون گرم باعث می‌شود که این نوع میلگرد از کیفیت و دوام بیشتری برخوردار باشد. میلگرد گالوانیزه به ویژه در ساخت سازه‌های دریایی که در معرض آب شور هستند، به کار می‌رود.

میلگرد فایبرگلاس

میلگرد فایبرگلاس با استفاده از الیاف شیشه و رزین تولید می‌شود و به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و اکسیداسیون، در ساخت سازه‌های بتنی و دریایی بسیار مفید است. این میلگرد می‌تواند به دو صورت ساده و آجدار عرضه شود و به عنوان جایگزینی برای میلگردهای فولادی در محیط‌های خاص استفاده می‌شود.

میلگرد استیل

میلگرد استیل یکی از پرکاربردترین مقاطع فولادی در صنایع مختلف است. این میلگرد از آلیاژ استیل نوع 200، 300 و 400 ساخته می‌شود و به دو نوع استیل ضد زنگ و استیل کربن تقسیم می‌شود. میلگرد استیل به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، در صنایع غذایی، نفت و پتروشیمی به کار می‌رود.

میلگرد کامپوزیتی

میلگرد کامپوزیتی از ترکیب الیاف تشکیل می‌شود و به دلیل وزن سبک و عدم رسانایی الکتریسیته، در اتصالات و سازه‌های راه‌آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع میلگرد به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، گزینه‌ای مناسب برای محیط‌های سخت به شمار می‌آید.

میلگرد آلیاژی

میلگرد آلیاژی از ترکیب فولادهای آلیاژی و شمش فولاد تولید می‌شود و ویژگی‌های آن به نسبت ترکیب عناصر مختلف متفاوت است. این نوع میلگرد از مقاومت بالایی در برابر حرارت و فشار برخوردار است و در ساخت شاسی و قطعات خودروهای سنگین به کار می‌رود. زیرشاخه‌های میلگرد آلیاژی شامل موارد زیر می‌شوند:

• میلگرد کروم دار
• میلگرد نیکل دار
• میلگرد منگنز دار
• میلگرد مولیبدن دار
• میلگرد تنگستن دار

انتخاب جنس مناسب میلگرد به ویژگی‌های پروژه و شرایط محیطی بستگی دارد. شناخت انواع میلگرد براساس جنس به مهندسان و پیمانکاران این امکان را می‌دهد که بهترین گزینه‌ها را برای پروژه‌های خود انتخاب کنند و به این ترتیب کیفیت و ایمنی سازه‌ها را افزایش دهند.

انواع میلگرد براساس استاندارد

برای تولید میلگرد با کیفیت، باید استانداردهایی رعایت شوند که استحکام، انعطاف‌پذیری و ساختار مکانیکی آن را تضمین کنند. این استانداردها تضمین می‌کنند که میلگردها در برابر کشش، خمش و برش به بهترین شکل مقاومت کنند و برای پروژه‌های ساخت‌وساز ایمن و مناسب باشند.

در ادامه به برخی استانداردهای رایج در صنعت تولید میلگرد اشاره شده است:

استاندارد روسی GOST 5781

این استاندارد روسی از انواع میلگرد A1 تا A6 را شامل می‌شود. در ایران، پیش از معرفی استانداردهای ملی، از GOST 5781 برای تولید میلگرد استفاده می‌شد.

استاندارد JIS G3112 ژاپن

در ژاپن که کشوری زلزله‌خیز است، این استاندارد به مقاومت میلگردها در برابر فشار اهمیت ویژه‌ای می‌دهد. تولید میلگرد در این استاندارد به روش نورد گرم و خنک‌سازی در دمای محیط انجام می‌شود تا مقاومت بالایی در برابر لرزش و فشار ایجاد کند.

استاندارد اروپایی DIN 488

این استاندارد که در سطح بین‌المللی به تصویب رسیده، توسط کشور آلمان به ثبت رسیده است و مخصوص تولید میلگردهای تقویت‌کننده برای بتن است. این استاندارد کیفیت و دوام میلگردها را در سازه‌های بتنی تضمین می‌کند.

استاندارد ملی ISIRI 3132 ایران

این استاندارد ملی، که برای اولین بار در سال ۱۳۶۹ معرفی شد، اصول تولید میلگردهای نورد گرم را تعریف می‌کند و اکثریت برندهای تولیدی میلگرد ایران از آن پیروی می‌کنند. رعایت این استاندارد تضمین‌کننده کیفیت بالای میلگردهای ایرانی است و در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی به عنوان استاندارد پایه استفاده می‌شود.

این استانداردها به کارخانه‌ها کمک می‌کنند که بر اساس قوانین و دستورالعمل‌های مشخص، میلگردهای مقاوم، بادوام و استاندارد تولید کنند و نیازهای مختلف صنعتی را پاسخگو باشند.

انواع میلگرد از نظر نوع کاربردی

به‌طور کلی میلگردها وظیفه تحمل بار و انتقال فشار را برعهده دارند که در دو نوع ساده و آجدار تولید می‌شوند. اغلب افراد تصور می‌کنند که از این مقاطع فولادی تنها در ستون‌ها استفاده می‌شود در حالی که میلگرد در تمامی بخش‌های شکل‌دهی یک سازه به‌کار می‌آید. اگر که قصد فعالیت در صنعت ساختمان‌سازی را دارید، خوب است که انواع کاربرد میلگرد در ساختمان سازی را بدانید می‌توانید به مقاله مربوط به آن مراجعه کنید.

جمع‌بندی

میلگردها با تنوع زیادی که دارند، هر کدام نقشی مهم در استحکام و پایداری سازه‌ها ایفا می‌کنند. با توجه به نوع پروژه، نیاز به میلگردهایی با جنس، سایز، گرید و ظاهر متفاوت است که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خودشان را دارند. انتخاب درست میلگرد می‌تواند ایمنی سازه را تضمین و عمر مفید آن را افزایش دهد. در پایان، داشتن آگاهی کافی از انواع میلگرد و استانداردهای تولید، به معماران و مهندسان کمک می‌کند تا بهترین و مقاوم‌ترین انتخاب‌ها را برای پروژه‌هایشان داشته باشند و آینده‌ای مطمئن‌تر بسازند. اگر نیاز به دریافت مشاوره و قصد خرید میلگرد را دارید، با کارشناسان فولادسل در ارتباط باشید.