با آغاز خرداد، صنعت فولاد کشور در بحران عمیقی فرو رفته است. اعتصاب سراسری کامیونداران که باعث افزایش چشمگیر کرایههای حمل شده، در کنار محدودیتهای شدید برق و رکود نسبی پروژههای عمرانی، موجب بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار شده است. در چنین فضایی، نگرانی از کمبود مقاطع فولادی از جمله لوله سیاه به شدت افزایش یافته است.
اگرچه تاکنون نوسانات قیمتی قابلتوجهی در بازار این محصول صنعتی و ساختمانی مشاهده نشده، اما شواهد حاکی از آن است که این وضعیت موقتی است. در صورتی که کاهش عرضه با افزایش فصلی تقاضا در خرداد ماه همراه شود، بازار در هفتههای پیش رو ممکن است با رشد قیمت لوله و حتی کمبود آن مواجه شود.
این گزارش با هدف بررسی دقیق عوامل موثر بر بازار لوله سیاه، به تحلیل روندهای قیمتی در ماه اردیبهشت، ارزیابی ریسکهای عرضه و تقاضا و ارائه سناریوهای محتمل در خرداد 1404 میپردازد.
تحلیل بازار لوله سیاه در اردیبهشت
بازار لوله سیاه در بیشتر روزهای اردیبهشتماه، تحت تاثیر رکود تقاضا و ثبات قیمت ورق سیاه، روند نزولی و کمنوسانی داشت. اما در روزهای پایانی ماه، این روند به طور ناگهانی تغییر کرد و بازار وارد مسیر صعودی شد. قیمت انواع و سایزهای پرتقاضای لوله که پیشتر با شیب ملایمی کاهش یافته بود، رو به افزایش گذاشت.
این چرخش قیمتی، نه به دلیل افزایش مصرف واقعی، بلکه واکنشی به متغیرهای بیرونی و رفتار هیجانی خریداران بود. از یک سو، اعمال محدودیتهای شدید برق تولید کارخانهها را با اختلال مواجه کرد و از سوی دیگر، آغاز اعتصاب سراسری کامیونداران منجر به افزایش قابل توجه هزینههای لجستیک شد. این دو عامل اصلی با ایجاد اختلال در زنجیره تولید و عرضه، ریزش قیمت ها را متوقف کرده و بازار را وارد فاز احتیاط و انتظار کردند.
ترس از کمبود مقاطع فولادی، از جمله لوله سیاه باعث شد که خریداران شروع به خریدهای پیشدستانه و احتیاطی بکنند. در عوض، این رفتار هیجانی خود باعث تشدید موج افزایش قیمت ها شد.
تحلیل قیمت لوله سیاه در اردیبهشت 1404 نشان میدهد که هر چند روند بازار در روزهای پایانی ماه در واکنش به تحولات بیرونی صعودی شد، شدت نوسانات آن به اندازه بازار میلگرد و تیرآهن نبود. دلیل این واکنش ملایمتر را باید در تفاوت های ساختاری و مکانیسم قیمتگذاری بازار لوله جستجو کرد. لوله سیاه از ورق گرم تولید میشود و قیمت آن تابعی از نرخ پایه این ماده در بورس کالا است که بر اساس میانگین دو هفته گذشته و دامنه نوسان 5± درصد تعیین میشود. این مکانیسم قیمتگذاری باعث میشود که بازار لوله واکنش محدودتری به تحولات سیاسی و اقتصادی داشته باشد.
از سوی دیگر، بر خلاف میلگرد و تیرآهن، بازار لوله سیاه کمتر تحت تاثیر سفتهبازی قرار دارد، زیرا مصرف لوله سیاه واقعی و پروژه محور است و کمتر برای سرمایهگذاری و نوسانگیری از آن استفاده میشود. در نتیجه، بازار لوله رفتار باثباتتری از خود نشان میدهد و در برابر تحولات مقطعی، واکنش آرامتر و منطقیتری دارد.
پیش بینی نوسانات قیمت لوله سیاه در خرداد 1404
با پشت سر گذاشتن اردیبهشت و ورود به خرداد، بسیاری از صاحبان صنایع و پیمانکاران به دنبال تامین مصالح مورد نیاز پروژههای خود هستند. در این میان، افزایش ناگهانی قیمت لوله داربستی و سایر انواع لوله سیاه، این پرسش مهم را در ذهن خریداران ایجاد کرده است که آیا روند صعودی قیمتها در خرداد ادامه خواهد یافت یا بازار وارد فاز اصلاحی خواهد شد؟
پاسخ به این پرسش چندان ساده نیست و نیازمند ارزیابی دقیق متغیرهای تاثیرگذار در بازار، از جمله ناترازی انرژی، وضعیت حمل و نقل، نرخ ارز و رفتار خریداران در این ماه است. در ادامه، مهمترین محرکهای بازار لوله سیاه در خرداد 1404 بررسی و سناریوهای پیش رو ارزیابی خواهد شد.
تاثیر محدودیتهای مصرف برق بر قیمت لوله سیاه
خاموشیهای زودهنگام که از میانه فروردین آغاز شد، ظرفیت تولید مقاطع فولادی را به شدت کاهش داد. به ویژه ابلاغیه 24 اردیبهشت دولت که کارخانههای فولاد را ملزم به کاهش 90 درصدی دیماند برق کرد، بازار را با بحران تازهای روبرو کرد. این تصمیم که عملا به معنای تعطیلی کارخانهها بود، موجی از نگرانی در مورد کمبود لوله و مقاطع دیگر را در بازار ایجاد کرد. در واکنش به این شرایط، خریداران دست به خریدهای هیجانی زدند که در نتیجه، روند نزولی قیمت ها در اغلب انواع لوله متوقف شد و بازار دوباره وارد مسیر افزایشی شد.
هر چند در پی اعتراض وزارت صمت و تشکلهای صنفی فولاد و سیمان، وزارت نیرو مجبور به عقبنشینی شد و سقف محدودیت کارخانهها را به 50 درصد دیماند تعدیل کرد، اما خاموشیها همچنان تولید را با چالش مواجه کرده است.
اگر در ماه خرداد سهمیه برق در محدوده 50 درصد باقی ماند، بازار لوله سیاه بیش از آنکه تحت تاثیر تولید باشد، تحت تاثیر هزینه حمل و نقل و افزایش تقاضا خواهد بود. با این حال، با گرمتر شدن هوا در خرداد و افزایش مصرف خانگی، انتظار میرود که سطح ناترازی انرژی در کشور افزایش یابد. در چنین شرایطی، اگر نیروگاههای جدیدی وارد مدار شود، احتمال افزایش دیماند مجاز صنایع وجود دارد که نتیجه آن کاهش التهاب بازار و اصلاح ملایم قیمت لوله و ورق سیاه است.
در غیر این صورت، محدودیتهای صنایع فولادی نه تنها ممکن است رفع نشود، بلکه افزایش نیز پیدا خواهد کرد. خاموشیهای بیشتر به معنای کاهش عرضه ورق گرم و در نتیجه، کاهش تولید لوله سیاه خواهد بود، زیرا بر خلاف میلگرد و تیرآهن، بازار لوله به کمبود واقعی واکنش نشان میدهد و این مسئله می تواند بر قیمت لوله تاثیرگذار باشد.
تاثیر اعتصابات کامیون داران بر قیمت لوله سیاه
اعتصاب سراسری کامیونداران که در واکنش به طرح سه نرخی شدن گازوئیل از آخرین روزهای اردیبهشت آغاز شد، زنجیره تامین فولاد کشور را مختل کرده است. کمبود ناوگان حمل و نقل، از جمله کامیون و تریلی، باعث افزایش چشمگیر کرایهها شده است. افزایش هزینه لجستیک، تاثیر مستقیم بر قیمت تمام شده هر شاخه لوله سیاه داشته و روند بازار را دچار نوسان کرده است.
تا اینجای کار بازار لوله در برابر این تحولات واکنش دوگانه نشان داده است. از یک سو، افزایش هزینه حمل و نقل و افت عرضه، منجر به رشد قیمت در برخی مقاطع پرمصرف مانند قیمت لوله داربستی و لولههای روکشدار گالوانیزه شده است. از سوی دیگر، کاهش تقاضا به دلیل رکود پروژههای انتقال آب و گاز و همچنین، واردات ارزان قیمت لوله های چینی، مانع افزایش قیمت لوله های خاص مانند قیمت لوله مانیسمان و اسپیرال شده است.
علاوه بر این، سایز بزرگ به ویژه در لولههای اسپیرال باعث شد که کرایه حمل آنها در اثر اعتصاب افزایش شدیدی پیدا کند. این افزایش هزینه حمل، در کنار افت تقاضا، باعث شد که قیمت این محصولات ریزشی باشد.
چنانچه دولت تصمیم خود برای افزایش نرخ گازوئیل را تعدیل کرده و بتواند نظر کامیونداران را برای پایان دادن به اعتصاب جلب کند، میتوان انتظار داشت که سیگنال مثبت به بازار باعث ریزش مقطعی در قیمتها شود. همچنین، با ثبات نسبی در هزینه های حمل و نقل، میتوان انتظار داشت که هزینه تولید نیز کاهش یابد که قیمت مقاطع را واقعیتر میکند.
با این حال، اگر دولت در جلب نظر رانندگان موفق نباشد، چشمانداز بازار فولاد در خرداد درخشان نخواهد بود. دنیای اقتصاد هشدار داده است که تداوم وقفه در حمل و نقل جادهای میتواند زمینهساز کمبود مصالح ساختمانی نظیر سیمان و آهن و افزایش قیمت آنها شود [منبع].
با اینکه موجودی انبارها در حال حاضر کافی به نظر میرسد، اما با شروع فاز اجرایی پروژههای عمرانی در نیمه دوم خرداد، تقاضا برای لوله سیاه به طور محسوسی افزایش خواهد یافت. در چنین فضایی، اگر اعتصابات ادامه پیدا کند، شوک روانی ناشی از کمبود کالا و افزایش کرایهها میتواند منجر به جهش قیمتها در بازار شود. اگر محدودیتهای تولید در اثر کمبود برق را نیز به این معادله اضافه کنیم، التهاب بازار لوله در ماه خرداد دور از انتظار نخواهد بود.
تاثیر مذاکرات هستهای بر قیمت لوله سیاه در خرداد
بازار فولاد در خرداد ماه به طور مستقیم تحت تاثیر تحولات سیاسی و به ویژه سرنوشت مذاکرات هستهای قرار دارد. تجربه نشان داده است که نرخ دلار به شدت نسبت به اخبار مربوط به گفتگوهای عمّان حساس است و همین نوسانات میتواند به سرعت به بازار مقاطع فولادی، از جمله لوله سیاه، سرایت کند. تجربه 30 اردیبهشت نشان میدهد حتی شایعه توقف مذاکرات می تواند باعث نوسانات نرخ دلار و فولاد شود.
در سناریوی خوشبینانه، اگر دو طرف در خرداد به چارچوب توافق اولیه دست پیدا کنند، احتمال ریزش قیمت دلار وجود دارد که باعث کاهش قیمت در بازار فولاد و لوله سیاه خواهد شد. در مقابل، شکست مذاکرات یا حتی تعویق آن میتواند فضای روانی بازار را ملتهب کند و منجر به افزایش نرخ دلار و به تبع آن، رشد قیمت در بازار مقاطع شود.
با این حال، اگر موضع گیریهای دو طرف را در هفتههای اخیر بررسی کنیم میتوانیم نتیجه بگیریم که نه تهران و نه واشنگتن آمادگی هزینههای شکست کامل مذاکرات را ندارد. بنابراین، محتملترین سناریو برای ماه خرداد، حفظ وضع موجود و ادامه گفتگوها بدون تشدید تنش است.
در چنین حالتی، انتظار میرود بازار ارز در محدوده فعلی نوسان کند و قیمت لوله نیز به جای نوسان دلار، بیشتر تحت تاثیر سطح عرضه و تقاضا و هزینه های لجستیک خواهد بود.
تاثیر نوسانات نرخ دلار بر قیمت لوله سیاه
ماده اولیه لوله سیاه ورق گرم است که بهای آن بر حسب نرخ دلار تعیین میشود. به همین دلیل، هر گونه نوسان در بازار ارز دیر یا زود تاثیر خود را در قیمت لوله نشان خواهد داد.
در اردیبهشت ماه، بازار ارز نوسانات نسبتا محدودی را تجربه کرد. به جز دو نوبت که نرخ دلار در واکنش به اخبار هستهای تا مرز 85 هزار تومان بالا رفت، بیشتر در محدوده 81 تا 83 هزار تومان باقی ماند. اگر در خرداد نیز اتفاق غیرمنتظرهای رخ ندهد، احتمال تداوم همین روند کمنوسان وجود دارد.
در چنین شرایطی، سایر عوامل مانند محدودیت مصرف برق، افزایش کرایههای حمل و رشد فصلی تقاضا به عنوان محرکهای اصلی قیمت در بازار لوله سیاه عمل خواهند کرد.
با این حال، چنانچه خبر مثبتی از مذاکرات هستهای برسد یا بانک مرکزی به صورت هدفمند اقدام به تزریق ارز در بازار کند، احتمال کاهش نرخ دلار و در نتیجه، افت مقطعی قیمت لوله سیاه وجود دارد. با این حال، تداوم عدم تعادل عرضه و تقاضا در بازار فعلی ممکن است اثر افت نرخ دلار را خنثی کند و کاهش قیمت ها چشمگیر نباشد.
در نقطه مقابل، خبر شکست مذاکرات، افت درآمدهای نفتی کشور یا افزایش تقاضای فصلی برای سفرهای خارجی از جمله حج تمتع ممکن است نرخ ارز را در بازار صعودی کند. در چنین شرایطی، ترس از تورم و رشد قیمتها ممکن است منجر به تقاضای هیجانی در بازار و خریدهای احتیاطی و پیشدستانه شود.
تاثیر افزایش تقاضای فصلی در خرداد بر قیمت لوله سیاه
در اردیبهشت، رکود پروژههای عمرانی همراه با ثبات نرخ ارز، به عنوان سدی در برابر افزایش قیمتها عمل کردند. موجودی نسبتا بالای انبارها نیز در کنترل بازار نقش داشت و باعث شد که علیرغم بحرانهایی که بازار فولاد با آنها روبرو بود، افزایش قیمت ها در این بخش محدود باقی بماند.
اما با گرمتر شدن هوا در خرداد، تقاضا برای لوله سیاه افزایش می یابد. این رشد تقاضا از یک سو ناشی از افزایش فعالیتهای عمرانی و از سوی دیگر، به دلیل رونق پروژه های نصب و تعمیرات خطوط فرایندی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. علاوه بر این، خریدارانی که در ماه های گذشته به امید ثبات بازار از خرید خودداری کرده بودند، ممکن است در این ماه اقدام به تامین نیاز پروژه های خود کنند.
چنانچه این افزایش فصلی در تقاضا با رشد هزینه های حمل ناشی از اعتصاب کامیونداران و کاهش عرضه ناشی از محدودیت برق همزمان شود، میتوان انتظار جهش در قیمت لوله را داشت. با این حال، این جهش به صورت افسارگسیخته نخواهد بود، زیرا سقف رقابت در معاملات بورس کالا همچنان نقش مهارکننده دارد و اجازه نوسانات شدید را نمیدهد.
نظر کارشناسان بازار درباره چشم انداز قیمت لوله سیاه در خرداد 1404
به طور کلی، بازار لوله سیاه در خرداد 1404 با سه چالش اساسی روبرو خواهد بود: تداوم اعتصاب کامیونداران که افزایش قیمت کرایهها را در پی دارد، محدودیت برق صنایع که عرضه را کاهش می دهد و رشد تقاضای فصلی که فشار بر بازار را افزایش خواهد داد. مجموعه این عوامل می تواند منجر به افزایش قیمتها در بازار شود.
با این حال، این روند صعودی به دلیل موجودی محدود انبارها و کمبود نقدینگی نمیتواند به مدت طولانی ادامه یابد. در نتیجه، قیمتها پس از افزایش احتمالی دوباره وارد فاز اصلاحی خواهند شد و در سطح جدیدی، بالاتر از کف قبلی، تثبیت می شوند. البته هر شوک به بازار میتواند این تعادل شکننده را بر هم بزند و موج جدیدی از افزایش قیمتها را رقم بزند.
شاهنوش، کارشناس فروش باسابقه شرکت فولادسل، مرجع تخصصی آهن آلات، درباره چشمانداز بازار لوله سیاه در خرداد 1404 چنین میگوید: “اعتصاب کامیونداران و محدودیت مصرف برق بزرگترین چالشهای بازار فولاد در خرداد هستند که عرضه لوله سیاه را محدود کردهاند. این محدودیت عرضه، همزمان با افزایش تقاضا، فشار بیشتری بر قیمت ها وارد می کند.”
او در مورد زمانبندی خرید لوله سیاه به خریداران توصیه میکند: “پروژههایی که تا پایان خرداد به لوله سیاه نیاز قطعی دارند، بهتر است دست کم نیمی از نیاز خود را در نیمه اول ماه خریداری کنند. زیرا با اوضاع فعلی، احتمال جهش ناگهانی قیمتها وجود دارد. اما پیمانکارانی که در ماههای تابستان نیاز به لوله دارند، میتوانند تا نیمه خرداد صبر کرده و بازار را ارزیابی کنند. همچنین، میتوانند خرید لوله را به صورت پلکانی و مرحلهای انجام دهند تا ریسک مالی آنها کاهش یابد.”