بازار ورق فولادی تابستان امسال را کم‌رمق آغاز کرد. شوک جنگ 12 روزه با رژیم صهیونیستی، بحران برق، نبود تقاضای موثر و فضای پرریسک اقتصادی، بازار را در وضعیت بلاتکلیفی و رکود قرار داد و به روند کاهشی قیمت ورق سیاه آهنی دامن زد.
با بازگشت تدریجی ثبات به بازار در دوران پساجنگ، شرایط برای ازسرگیری پروژه‌های صنعتی و ساختمانی به تدریج فراهم شده است. با این حال، بازار همچنان در وضعیت انتظار به سر می‌برد. پرسش اصلی این است که آیا مرداد زمان مناسبی برای خرید است یا باید دست نگهداشت؟
در این مقاله، با ارزیابی بازار ورق در ماه تیر تلاش می‌کنیم چشم‌اندازی از آینده بازار در ماه پیش رو ارائه دهیم. پیش بینی قیمت ورق در مرداد 1404 می‌تواند به فعالان بازار در تعیین استراتژی خرید هوشمندانه کمک کند.
ارزیابی وضعیت بازار ورق سیاه در ماه تیر
در روزهای پایانی خرداد، حملات هوایی اسرائیل به ایران فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور را با بحران روبرو کرد و تاثیر قابل توجهی بر بازار‌های مالی و کالایی گذاشت. جهش ناگهانی قیمت دلار و هجوم مردم برای خروج سرمایه‌ها دولت را ناگزیر کرد برای کنترل اوضاع، بازار ارز، طلا و بورس را به طور موقت تعطیل کند.
تعطیلی بورس کالا عرضه ورق توسط تولیدکنندگان اصلی را غیرممکن ساخت. هم‌زمان، آسیب به زیرساخت‌های صنعتی و اختلال در حمل و نقل، تولید ورق سیاه را با مشکل مواجه کرد. هر چند بازار فولاد به طور رسمی تعطیل نشد، اما زنجیره تامین عملا از کار افتاد و امکان قیمت‌گذاری یا انجام معامله وجود نداشت.
با اعلام آتش‌بس و بازگشایی بازارها، قیمت انواع ورق، از جمله قیمت ورق گالوانیزه جهش محسوسی داشت. این افزایش بیشتر ناشی از نگرانی نسبت به کمبود عرضه و رشد نرخ دلار بود. اما با خروج بازار از شوک اولیه، خریدهای هیجانی فروکش کرد و عرضه ورق در بورس کالا موجب تعدیل قیمت‌ها شد.
رفتار محتاطانه بازیگران بزرگ نیز نقش مهمی داشت. خریداران عمده از خریدهای سنگین خودداری کردند و کارخانه‌های بزرگ سعی کردند قیمت‌ها را ثابت نگه دارند یا با تخفیف جزئی خریداران را به خرید ترغیب کنند.
در مجموع، بازار تیرماه بی‌رمق بود و در سایه رکود صنایع، قیمت‌ها یا ثابت ماندند یا شیب نزولی ملایمی پیدا کردند. برای نمونه، قیمت ورق مبارکه ضخامت 2 میلی‌متر که پیش از جنگ حدود 37600 تومان بود، پس از جنگ به کیلویی 39600 تومان رسید و تا پایان تیر دوباره به سطح قبلی بازگشت.
پیش بینی قیمت ورق سیاه در مرداد 1404
ماه مرداد برای فعالان بازار فولاد، ماه حساس و پر ابهامی است. نبود چشم‌انداز روشن سیاسی و اقتصادی و درهم‌تنیدگی عوامل تاثیرگذار بر بازار، پیش بینی قیمت ورق در مرداد 1404 را چالش‌برانگیز کرده است. با این حال، تحلیل این بازار مستلزم درک دقیق ویژگی های خاص آن است.
بازار ورق سیاه از نظر شیوه عرضه، نوع مشتری و نحوه قیمت‌گذاری، تفاوت‌های قابل توجهی با بازار مقاطع طویل از جمله میلگرد و تیرآهن دارد. تولیدکنندگان عمده ورق گرم مانند فولاد مبارکه اصفهان ملزم به عرضه محصول از طریق بورس کالا هستند. این سازوکار شفافیت معاملات را افزایش داده، نظارت دولت را تسهیل می‌کند و تا حد زیادی مانع از انحصار و سفته‌بازی می‌شود.
از سوی دیگر، مشتریان اصلی ورق سیاه صنایع بزرگی هستند که خریدهای خود را به صورت بلندمدت، هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌دهند. این ویژگی باعث می‌شود بازار ورق کمتر تحت تاثیر نوسانات یا هیجانات سیاسی کوتاه‌مدت قرار گیرد.
قیمت پایه ورق سیاه در بورس کالا نیز بر اساس قیمت شمش فولادی و نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود، نه دلار آزاد. از آنجا که دلار نیمایی ثبات بیشتری نسبت به دلار آزاد دارد، قیمت پایه کمتر دچار نوسانات مقطعی می‌شود.
اکنون که با ساختار بازار ورق سیاه و نحوه قیمت‌گذاری آن آشنا شدیم، می‌توان با تحلیل دقیق‌تر متغیرهای کلان اثرگذار، مانند تنش‌های سیاسی و مذاکرات هسته‌ای، ناترازی انرژی، نرخ دلار و سطح تقاضا تصویر روشن‌تری از بازار در مرداد ترسیم کرد. در ادامه، مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت ورق در ماه پیش رو بررسی می‌شود:
تنش با غرب و سرنوشت مذاکرات هسته‌ای
با پایان جنگ، نگاه‌ها بار دیگر به میز مذاکره دوخته شده تا شاید ایران از مسیر دیپلماتیک، سطح تنش با آمریکا و اروپا را کاهش دهد. در همین راستا، نشست ایران با تروئیکای اروپایی در روزهای ابتدایی مرداد در استانبول برگزار شد و طرفین مواضع خود را بیان کردند. همچنین، سیگنال‌های مثبتی از احتمال ازسرگیری مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا درباره برنامه غنی‌سازی منتشر شده است. هر چند زمان و مکان دور جدید مذاکرات اعلام نشده، همین اخبار می‌تواند جوّ روانی مثبتی در بازار ایجاد کند و از فضای بلاتکلیفی بکاهد.
برخلاف بازار میلگرد و تیرآهن که به شدت از تحولات سیاسی تاثیر می‌پذیرند، بازار ورق سیاه به دلیل شیوه قیمت‌گذاری و نوع خاص خریداران، واکنش آهسته‌تر و محدودتری دارد. البته این بدان معنا نیست که تحولات کلان سیاسی و اقتصادی تاثیری بر بازار ورق ندارد، بلکه شدت و سرعت اثرگذاری آن کمتر است.
در سناریوی خوش‌بینانه، اگر مرداد شاهد نشانه‌هایی از پیشرفت مذاکرات و توافق اولیه با آمریکا باشد، می‌توان انتظار داشت نرخ ارز تثبیت یا تعدیل شود، فضای روانی بازار آرام گیرد و سرمایه‌گذاران با دید مثبت‌تری به آینده نگاه کنند. چنین روندی در نهایت می‌تواند منجر به افزایش تقاضا، رونق نسبی بازار فولاد و اصلاح قیمت ورق سیاه گردد.
در مقابل، اگر مذاکرات به نتیجه روشنی نرسد یا متوقف شود، حتی در خوش‌بینانه‌ترین حالت بازار با تداوم رکود و نوسانات ارزی مواجه خواهد شد. در سناریوی بدبینانه‌تر، عدم توافق ممکن است خطر رویارویی نظامی با اسرائیل یا آمریکا را افزایش دهد. همچنین، اگر اروپا مکانیسم ماشه را فعال کند یا ایران از پیمان NPT خارج شود، چشم‌انداز بازار به شدت تیره خواهد شد. در چنین شرایطی، تشدید تنش‌ها می‌تواند به کاهش عرضه، افزایش قیمت‌ها، توقف صادرات، فرار سرمایه و تعطیلی برخی واحدهای تولیدی بینجامد.
نوسانات نرخ دلار
قیمت پایه ورق سیاه در بورس کالا بر مبنای نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود. با ای حال، هرچند بازار ورق سیاه به طور مستقیم تابع نرخ دلار آزاد نیست، اما روند صعودی آن می‌تواند حاکی از احتمال افزایش نرخ نیمایی در آینده باشد.
همچنین، جهش نرخ دلار آزاد فاصله قیمتی آن با دلار نیمایی را افزایش می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود قیمت ورق عرضه شده در بورس کالا فاصله محسوسی با نرخ بازار آزاد داشته باشد که می‌تواند زمینه‌ساز واسطه‌گری و سودجویی شود. در نتیجه، اگرچه قیمت رسمی ورق سیاه بر اساس دلار نیمایی محاسبه می‌شود، اما بازار آزاد نیز، هر چند با تاخیر و شدت کمتر، از دلار آزاد تاثیر می‌پذیرد.
در جریان تنش‌های اخیر، نرخ دلار آزاد به سرعت وارد کانال ۹۵ هزار تومان شد، اما با کاهش تقاضای واقعی و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، از جمله تزریق ارز و مهار نقدینگی تا حدودی تعدیل شد.
با این حال، این تعادل شکننده است و جهش دوباره نرخ ارز در ماه مرداد دور از انتظار نیست. تجربه نشان داده هر گونه نگرانی از توقف مذاکرات، تشدید تنش‌ها، یا احتمال خروج ایران از توافق با آژانس انرژی اتمی می‌تواند به سرعت به افزایش قیمت ارز منجر شود. در نقطه مقابل، هر گونه پیشرفت سیاسی یا کاهش تنش، باعث ثبات یا کاهش نرخ ارز خواهد شد.
بنابراین، اگر در مرداد نرخ دلار آزاد در محدوده فعلی باقی بماند، در غیاب سایر محرک‌ها، قیمت ورق روغنی و سایر انواع ورق نوسانات محدودی خواهد داشت. اما در صورت جهش ارزی، بازار ورق نیز با اندکی تاخیر واکنش نشان خواهد داد.
تقاضای ورق سیاه در بازار
بخش عمده معاملات ورق سیاه از طریق بورس کالا و بر مبنای نرخ ارز نیمایی انجام می‌شود. به همین دلیل سفته‌بازی مانند آنچه در بازار میلگرد مشاهده می‌شود، در بازار ورق وجود ندارد و خریداران این محصول عمدتا مصرف‌کنندگان واقعی هستند.، نه دلالان یا نوسان‌گیران.
ورق فولادی تنها در بخش ساختمانی به مصرف نمی‌رسد، بلکه در صنایع متعددی از جمله تولید لوله و پروفیل، صنایع فلزی، ساخت تجهیزات سنگین، خودروسازی و لوازم خانگی کاربرد دارد. این تنوع مصرف باعث می‌شود حتی در صورت رکود در یکی از بخش‌ها، بخش‌های دیگر بتوانند تقاضا را تا حدی حفظ کنند. برای مثال، صنایع لوله و پروفیل نیاز دائمی به ورق دارند که تداوم نسبی تقاضا در این حوزه را تضمین می‌کند.
از سوی دیگر، صنایع فلزی و سنگین که عمده خریداران ورق سیاه هستند، خرید خود را به‌صورت برنامه‌ریزی شده انجام می‌دهند و معمولا از واکنش‌های هیجانی پرهیز می‌کنند. این رفتار محتاطانه، حتی در شرایطی مانند افزایش نرخ دلار یا تشدید تنش‌های سیاسی، به حفظ ثبات نسبی در بازار ورق کمک می‌کند و از بروز نوسانات شدید جلوگیری می‌نماید.
هرچند در ماه‌های اخیر رکود اقتصادی باعث کاهش محسوس تقاضای داخلی شده و فشار کاهشی بر قیمت انواع ورق از جمله قیمت ورق رنگی و گالوانیزه وارد کرده است، اما به نظر می‌رسد با بازگشت تدریجی پروژه‌های صنعتی و عمرانی، تقاضا بتواند به تدریج افزایش یابد. اگر این افزایش تقاضا از ظرفیت تولید پیشی بگیرد، می‌توان انتظار داشت قیمت ورق در ماه‌های آتی افزایش یابد. در غیر این صورت، رکود ادامه‌دار خواهد بود و قیمت‌ها نیز در محدوده فعلی باقی خواهند ماند.
ادامه قطعی برق و کاهش تولید کارخانه‌ها
تداوم خشکسالی، فرسودگی نیروگاه‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری در بخش انرژی، کشور را در سال‌های اخیر با بحران ناترازی برق، به ویژه در تابستان، مواجه کرده است. امسال نیز خاموشی صنایع زودتر از سال‌های گذشته و از فروردین آغاز شد و گریبان صنایع بزرگ از جمله فولاد را گرفت.
در نتیجه، بسیاری از کارخانه‌ها ناچار به کاهش ظرفیت تولید یا تامین برق از نیروگاه‌های اختصاصی شدند. این وضعیت باعث شد تولید مقاطع تخت فولادی مانند ورق، در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸.۶ درصد کاهش یابد [منبع].
با توجه به اینکه مرداد گرم‌ترین ماه سال است، پیش‌بینی می‌شود اولویت دولت همچنان تامین برق خانگی باشد. به همین علت، احتمال کاهش محدودیت برق صنایع، از جمله فولاد مبارکه، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده ورق سیاه، پایین است. بنابراین، کارخانه‌ها مجبور به کاهش شیفت کاری و ظرفیت تولید خواهند بود. حتی در صورت تامین برق از منابع داخلی، افزایش هزینه تولید، قیمت تمام‌شده ورق را بالا خواهد برد.
اگر این کاهش تولید تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار را برهم بزند، می‌تواند باعث گرانی ورق شود. در غیر این صورت، رکود بازار ادامه خواهد داشت و تاثیر ملموسی بر قیمت نخواهد گذاشت.
در سناریوی خوش‌بینانه، اگر نیروگاه‌های جدید در مرداد وارد مدار شوند و محدودیت‌ها برطرف شود، می‌توان انتظار داشت تولید و عرضه افزایش یافته و قیمت ورق و سایر محصولات فولادی کاهش یابد.
آیا ماه مرداد زمان خرید ورق است یا باید صبر کرد؟
در نبود چشم‌انداز روشن از آینده بازار فولاد، به ویژه بازار ورق، تصمیم‌گیری برای خرید یا ذخیره‌سازی این محصول به یک چالش جدی برای فعالان بازار تبدیل شده است. بسیاری از خریداران با این پرسش روبرو هستند: آیا مرداد زمان مناسبی برای خرید است یا باید همچنان منتظر ماند.
هاشمی، کارشناس فروش ورق در شرکت فولادسل، مرجع قیمت آهن آلات، در این باره می‌گوید: “پیش بینی قیمت ورق در مرداد 1404 نشان می‌دهد بازار تحت تاثیر مذاکرات هسته‌ای، تنش‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات ارز، بحران انرژی و وضعیت تقاضای داخلی خواهد بود. در چنین شرایطی، نمی‌توان یک نسخه واحد برای همه پیچید. بلکه هر خریدار باید با توجه به نیاز خود، استراتژی مناسب را انتخاب کند. ما به مشتریان توصیه می‌کنیم در تصمیم‌گیری برای خرید استراتژی‌های احتیاطی و مدیریت ریسک را به کار بگیرند.”
او به خریداران صنعتی و پیمانکاران ساختمانی نیز پیشنهاد می‌کند: “صنایع تولیدی که تحت هر شرایطی ناگزیر از خرید هستند، بهتر است از روش‌هایی مانند خرید پلکانی، خرید اعتباری یا قرارداد سلف با تولیدکنندگان استفاده کنند تا بتوانند سود و زیان خود را مدیریت کنند. در مقابل، پروژه‌های ساختمانی که فوریتی در تامین ورق ندارند، می‌توانند با رصد هفتگی نرخ دلار نیمایی و وضعیت عرضه در بورس، بهترین زمان را برای خرید انتخاب کرده و از استراتژی‌های خرید تدریجی یا اعتباری بهره ببرند.”
هاشمی توصیه‌ای نیز برای سرمایه‌گذاران و انبارداران دارد: “افرادی که با هدف سرمایه‌گذاری و کسب سود در بازار آزاد فعالیت می‌کنند، بهتر است زمانی وارد بازار شوند که قیمت ورق در بورس پایین‌تر از بازار آزاد باشد. تمرکز بر ورق‌های پرتقاضا، تعیین نقطه خروج مشخص و پرهیز از انبار کردن بلندمدت، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش دهد.”